Shoe dog, de autobiografie van Phil Knight, oprichter van Nike, uit 2016, heeft als rode draad de jacht op groei. Hoe heeft een jongen uit Portland, Oregon, afgestudeerd als journalist, het voor elkaar gekregen om een van de grootste multinationals te creëren? Het boek, wat gaat over de start-up jaren van Nike, leest als een spannende thriller, waarvan je de goede afloop al weet.
Het managementboek Shoe dog is…
… , zoals elke biografie, interessant en leerzaam om te lezen als je wilt weten hoe een succesvol persoon (als dat jouw rolmodel is) dat succes heeft bereikt, wat diens drijfveren zijn, hoe hij managet, innoveert, omgaat met tegenslag. Het voordeel van een autobiografie is dat er geen vertaalslag van een biograaf tussen zit.
Het nadeel is dat het misschien wel eens allemaal te positief, te makkelijk, te vol van goede intenties, wordt opgeschreven. Dat gevoel bekroop me bij dit boek. Phil stapt bijvoorbeeld heel makkelijk over de problemen met de Aziatische sweatshops heen. En in zijn zakelijke transacties is hij niet altijd integer, wat hij zelf heel natuurlijk schijnt te vinden. Het is nodig om zijn doel te bereiken. Dus…
Drijfveren
Waarom begin je als journalist eigenlijk een schoenenbedrijf? De drijfveren van Phil lijken divers. In het eerste hoofdstuk, spelend in 1962 (hij is dan 24) vertelt hij dat hij naast de ‘normale’ dingen als familie en succes, nog iets méér wil. Dat zijn tijd op aarde betekenisvol is, belangrijk, creatief, anders. De jonge Phil wil een blijvende indruk achterlaten.
Hij wil winnen. Nee, hij wil wedstrijden spelen. Eerst wil hij een geweldige atleet worden. Maar helaas, hij heeft niet genoeg talent. Hoe kan hij zich voelen als een atleet tijdens een wedstrijd, zonder er een te zijn? Hij heeft op school al een Idioot Idee. (Op Google vond ik dat hij tijdens zijn studie een paper schreef ‘Can Japanese Sports Shoes Do to German Sports Shoes What Japanese Cameras Did to German Cameras?’). Met zijn sportschoenen-idee gaat hij aan de slag en belooft zichzelf dat hij, net als een atleet, nooit zal stoppen. Een atleet loopt niet om het doel, maar om het lopen zelf.
Nike’s jeugdjaren
Het boek gaat over de eerste jaren van Nike: 1962 tot 1980, als Nike naar de beurs gaat. Het bedrijf start als Blue Ribbon als distribiteur van de Japanse Tigers (met eigen modificaties), en wordt in 1971, bij de lancering van een nieuwe variatie sportschoenen uit eigen fabriek, omgedoopt tot Nike (Overwinning). Het thema winnen komt vaak terug, in de concurrente met Adidas, en in de zakelijke beslommeringen met leveranciers en de overheid.
Verder las ik over drijfveren als: zijn vader trots maken, die zijn Idioot Idee nooit zag zitten. En net voordat Nike in 1980 naar de beurs gaat, beschrijft hij het als: anderen helpen hun leven beter te leven. Vreemden gelukkiger, gezonder, etc. te maken.
Echter, op bladzijde 1 komt de andere oprichter van het bedrijf al in beeld: Bowerman. De trainer van Phil’s hardloopteam, en een soort surrogaat vader. Bowerman is altijd bezig met de hardloopschoenen van zijn pupillen te verbeteren. Bowerman is de uitvinder van het bedrijf, de creatieve geest achter alle verschillende soorten schoenen, Phil het zakelijk brein. Het boek gaat bijna net zo veel over Bowerman als over Phil.
Het laatste hoofdstuk schrijft Phil, in 2016, als een oude man. Hij is dan net met pensioen als bestuurslid van Nike. Hij is $40 miljard waard. Zijn bucketlist is leeg, bijna alle hoofdrolspelers zijn inmiddels overleden. Dan komt er een nieuw Idioot Idee op: het schrijven van dit boek.
Groeien, groeien
De rode draad is groeien, groeien. Zo snel mogelijk. Geen financiële reserves, alles gaat op aan steeds meer schoenen maken, voorraden aanleggen, tegenmoetkomen aan de vraag. You grow or you die. Het leven gaat om groeien, denkt hij als vrouw Penny zwanger is. En er komt een moment dat hij alle liquiditeiten opneemt om de schoenenleverancier te kunnen betalen. De lonen van zijn personeel kunnen niet betaald worden…
Wat in dit boek opvalt is dat Phil zichzelf als ‘verlegen’ karakteriseert, terwijl dit uit het boek nauwelijks naar voren komt. Hij stapt overal op af en bluft zich door moeilijke situaties heen.
Ook schrijft hij alsof alles hem zomaar overkomt. Opeens heeft hij weer een nieuwe werknemer. En ook zijn nieuwe werkkamer is opeens helemaal ingericht, met een enorme honkbalhandschoen als stoel. Die vindt hij niks en laat hij achter bij de volgende verhuizing. Dat lijkt te wijzen op weinig controle. Zijn manier van managen haakt daarop aan. Hij neemt de beste mensen aan, en laat die hun gang gaan. Wel schuift hij ze, zonder al te veel overleg als schaakstukken heen en weer tussen functies en locaties. Positieve feedback of aanmoediging doet hij niet aan.
Fijn leesbaar
Het boek leest als een trein! Het zou makkelijk een roman kunnen zijn en spannend bovendien, als je niet al wist hoe het afliep. Persoonlijk vind ik Phil niet een erg aardige man, maar dat doet niets af aan zijn leerzame ervaringen.
Grappig is het boek ook. Phil toont zijn verbazing over de founding fathers van zijn sportbedrijf: een verlamde man in een rolstoel, 2 mannen met morbide obesitas en een kettingroker. Soms komen de grappen wat arrogant over, zoals wanneer het over China gaat. Functioneel, zegt een chinees, bij vieze, qua kleur niet bij elkaar passende schoenen. Of de delicatesse ‘1000-jaar-oude-eieren’: ik kon elk jaar van die eieren proeven, beschrijft Phil deze ervaring.
Shoe dog
De titel, Shoe dog, is een term voor iemand die volledig toegewijd is aan schoenen, schoenen maken, schoenen verkopen, schoenen kopen of schoenen ontwerpen. Die het nergens anders over heeft, zijn hele leven ‘in de schoenen zit’. Ben ik ook een Shoe dog met zo’n 400 paar in de kast? Daar zitten geen Nike’s tussen…
Ik gaf het boek 4*. Ken je het boek? Wat vond je ervan?
Ken je het niet? Koop het bij Managementboek.nl of bij Bol.com.
Verder lezen?
De groei van Nike zou geen waardering krijgen in Great by Choice van Jim Collins, want er is geen spraken van een 20 mijl mars, beheerste groei. Eerder onbeheerste groei. Collin’s heeft voor zijn vierde boek wederom veel onderzoek gedaan, en uit tienduizenden beursgenoteerde bedrijven uiteindelijk 7 10x-en geselecteerd, die het langer dan 15 jaar beter deden dan het gemiddelde in hun branche. Wat is hun geheim? Je leest het in mijn Samenvatting van dit boeiende boek.
Een uitstekende biografie is Steve Jobs, van Walter Isaacson. Isaacson heeft 3 jaar lang, tot de dood van Steve, exclusieve en unieke gesprekken gevoerd met Jobs, zijn familie en vrienden, om een beeld van de mens Steve Jobs te krijgen. Maar Isaacson heeft ook gesproken met collega’s bij Apple en met zijn concurrenten, om een beeld van de zakenman te krijgen. Een visionair, perfectionistisch, onuitstaanbaar. Hier lees je meer over deze mustread!
Ook ben ik erg gecharmeerd van de autobiografie van Ricardo Semler, die in Semco Stijl schrijft over Semco, het bedrijf dat hij als twintiger van zijn vader overnam. En volledig op zijn kop zetten qua aansturing. Ik vond dit een bijzonder leesbaar, inspirerend, goed onderbouwd (want alles uit eigen ervaring) en praktisch boek. Vrijwel alle zaken die hij implementeerde staan tegenwoordig nog steeds als adviezen in de managementboeken. De kern van zijn verhaal is: vertrouwen. Dat zien we nog steeds maar weinig in organisaties. Lees mijn recensie over Semco Stijl hier.
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management via haar bedrijf ESCIA. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken. Abonneer je hier op de kwartalige nieuwsbrief.