Is dit satire, of niet? Na het lezen van het essay De wetten van menselijke stupiditeit vroeg ik het me nog steeds af. En N.N. Taleb, die het voorwoord schreef, blijkbaar ook. Hij is er niet uitgekomen lijkt het. Dat maakt wel duidelijk dat het grappig is èn stof tot nadenken biedt. En omdat het een essay is, is het ook nog eens lekker snel uit. Zodat je snel met nadenken kunt beginnen…..
Het managementboek De wetten van menselijke stupiditeit….
….. van Carlo Cipolla las ik in de Engelse uitgave: The basic laws of human stupidity. Dit essay verscheen al in 1976, werd in 1988 in het Italiaans vertaald en daarna vanuit de Italiaanse versie in nog veel andere talen. In 2019 is de oorspronkelijke Engelse versie opnieuw uitgebracht.
Wat zijn die wetten van menselijke stupiditeit? Het zijn er 5:
Wet 1 en 2
- Altijd en onvermijdelijk zal iedereen het aantal domme mensen onderschatten. Natuurlijk wordt er in het boek geen aantal domme mensen gegeven. Cipolla zou het aantal immers onderschatten? Maar we komen allemaal zoveel domme mensen tegen dat hun aantal vrij hoog moet zijn…
- De kans dat iemand dom is, is onafhankelijk van andere persoonskenmerken. Je wordt dom geboren. En je vindt procentueel evenveel domme mensen in elke soort groep, groot of klein. Uit Cipolla’s onderzoek op zijn universiteit blijkt dat het percentage even groot is onder studenten als onder de hoogleraren en als onder de administratieve staf. En hetzelfde percentage ook onder de Nobelprijs-winnaars! Je kunt dus niet aan domme mensen ontsnappen!
Wat zijn domme mensen?
Even tussendoor: wat zijn nu eigenlijk domme mensen? Cipolla onderscheidt 4 soorten mensen, gebaseerd op het resultaat van hun activiteiten met andere mensen. Als je door die activiteit ‘winst’, op welke manier dan ook, behaalt, kan de tegenpartij verlies lijden, of ook winst behalen. Hetzelfde geldt als je door die activiteit verlies lijdt, en de tegenpartij winst of verlies lijdt. Er zijn dus 4 soorten mensen: 1: zelf winst, de ander winst. 2: zelf winst, de ander verlies. 3: zelf verlies, de ander winst. 4: zelf verlies, de ander verlies. Dat brengt ons op:
Wet 3, 4 en 5
- Een dom persoon is iemand die een ander of groep van anderen verlies laat lijden zonder er zelf beter van te worden, of zelfs zelf ook verlies te lijden. Categorie 4 van de soorten mensen hierboven dus. Categorie 1 zijn de intelligente mensen (winst-winst), categorie 2 de boeven (winst-verlies), categorie 3 de hulpelozen (verlies–winst). Verwacht je dat dom gedrag niet vaak voorkomt? Denk dan eens aan al die keren dat je geld, tijd, energie of je goede humeur kwijtraakte door een domme actie van een ander, die daar zelf niets bij opschoot!
- Niet-domme mensen onderschatten altijd de vernietigende kracht van domme mensen. En ze vergeten dat altijd, overal en in alle omstandigheden het omgaan met domme mensen een kostbare vergissing is. Dat komt omdat je hun irrationele gedrag niet verwacht.
- Een dom mens is het gevaarlijkste mens, gevaarlijker dan een boef. Dat komt omdat er in het omgaan met een boef tenminste nog iemand winst heeft. Bekijk je het op maatschappelijk (alle mensen) niveau, dan gaat de maatschappij er weliswaar niet op vooruit, maar ook niet op achteruit. Bij domme mensen gaan zowel zijzelf als de ander er op achteruit, en dus gaat de maatschappij er op achteruit. Als de welvaart van een gemeenschap achteruitgaat, wat is er dan gebeurd? Steeds meer domme mensen? Nee, want het percentage domme mensen die worden geboren in die gemeenschap is constant. Er zijn twee andere mogelijkheden: de domme mensen doen steeds meer domme dingen, omdat ze niet tegengehouden worden door de 3 andere groepen. Of het percentage domme mensen stijgt doordat (een of meer van) de drie andere groepen afnemen.
Domme mensen en de maatschappij
In het essay worden natuurlijk veel meer nuances aangebracht dan bovenstaande highlights. Het zet je wel aan het denken. We doen veel aan het in toom houden van de bandieten. Maar wat doen we aan de domme mensen? Die veel schadelijker zijn voor de maatschappij?
Het essay is een uiterst leesbaar boekje, met een fijne sarcastische toonzetting maar ook een wiskundige onderbouwing die goed te volgen is. Ik had wel graag dat onderzoek van Cipolla op zijn universiteit gezien, maar helaas, geen verwijzing. Dit essay wordt wel in combinatie met ander ander onderzoek gezien: dat van Dunning en Kruger. Deze twee concludeerden rond 2000 dat ‘domme’ mensen aanmerkelijk meer zelfvertrouwen hebben dan ‘slimme’ mensen, omdat ze zich niet bewust zijn van hun eigen dommigheid. Extra gevaarlijk dus, die domme mensen!
Je kunt dit boek kopen bij Managementboek.nl en Bol.com.
En wat vind jij? Ken je het essay? Laat je mening achter in de comments!
Verder lezen?
Nassim Nicholas Taleb stelt wat interessante vragen in zijn voorwoord! Ik ben een fan van deze denker en schrijver. Zijn bekendste boek is De zwarte zwaan uit 2012. Zwarte zwanen zijn toevallige gebeurtenissen. Het bestaan van de zwarte zwanen ken je niet, totdat ze er zijn! We houden dan ook geen rekening met de mogelijkheden van optreden ervan. We richten ons op wat we al weten en vergeten keer op keer stil te staan bij wat we niet weten. Dit boek geeft je inzicht in hoe je voordeel kunt behalen met Zwarte Zwanen. De Zwarte Zwaan zal de manier waarop je naar de wereld kijkt veranderen. Het leert voorspellingen en advies te relativeren (en vaak te negeren), kritisch te denken en klaar te staan om snel te handelen. Je kunt dit boek kopen bij Managementboek.nl en Bol.com.
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management via haar bedrijf ESCIA. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.