Must-read #125: Het begin van alles van David Graeber en David Wengrow uit 2022 (Engelstalig origineel The Dawn of Everything uit 2021). Als jager-verzamelaars waren we vrij, zwierven we in kleine groepjes over de aardbol, was iedereen gelijk. Dat veranderde toen we de landbouw ontdekten. Toen werd hiërarchie en ongelijkheid onvermijdelijk. Toch? Nee. Het kon, en kan, anders.
Het ‘mens en maatschappij’ boek Het begin van alles…
… onderzoekt de geschiedenis van de mensheid vanaf zo’n 30.000 jaar geleden, en dan met name het ontstaan van ongelijkheid. In het betoog dat de opkomst van de landbouw daar niet de oorsprong van was, worden de gevestigde theorieën van o.a. Jared Diamond en Steven Pinker flink onderuitgehaald. Sinds hun bekende publicaties (Guns, Germs and Steel, The Better Angels of our Nature, Enlightenment Now) is er veel nieuw onderzoek gedaan en zijn oude onderzoeksgegevens opnieuw bekeken. Ook worden de verslagen van de kolonisten opnieuw, en objectiever ditmaal, beoordeeld.
Echter, zo maken de auteurs veelvuldig duidelijk, er is heel veel wat we niet weten over de oudheid. Niet alles is vastgelegd, niet alles heeft materiële sporen achtergelaten, en veel zaken zijn op verschillende manieren te interpreteren. Toch slaagt het boek er goed in om inzicht te geven in de (mogelijke) oorsprong van maatschappelijke ongelijkheid, dit kernthema wordt conceptueel en boeiend behandeld. Vóór de middeleeuwen, zo stellen de auteurs, bestond ongelijkheid als concept niet, het kwam niet ter sprake. (Het was als water voor een vis, denk ik).
Er is heel veel aandacht voor de leefwijzen van de inheemse volken, met name die in contact kwamen met de eerste kolonisten. Hun visie op hun eigen maatschappij, maar ook de westerse, werd vastgelegd in veel geschriften, o.a. die van Lahontan over de inheemse Wendat-politicus Kandiaronk. Een van de punten van discussie was hoe macht over bezittingen direct kon worden omgezet in macht over anderen. Een fascinerende analyse!
4 fasen van maatschappelijke ontwikkeling
Het weerwoord van het westen op de argumenten van die ‘nobele wilde’, was de theorie van de 4 fasen van maatschappelijke evolutie (gebaseerd op hoe men aan voedsel kwam): 1. jagers, 2. herders, 3. landbouw, 4. stedelijke ‘beschaving’. Vrijheid en gelijkheid is prima voor jagers en herders (zoals de Wendat), maar past niet bij de ‘hogere’ fasen, zo stelden de westerlingen. Die evolutie is lineair volgens die theorie: eerst waren we jagers, toen herder, etc.; we zitten vast in deze volgorde en hiërarchie is onvermijdelijk bij grotere groepen.
Echter, aantoonbaar is dat de jager-verzamelaars van vroeger parttime herders waren, afhankelijk van de seizoenen, en dat ze ook grote groepen vormden als er op mammoeten of bizons gejaagd moest worden. Dan was er eventjes sprake van hiërarchie, maar dit was tijdelijk, zolang het jachtseizoen duurde. Andere volken leefden in grote steden met een koning, totdat ze er een paar eeuwen later genoeg van hadden, de steden verlieten en weer verzamelaars en herders werden, met wat ‘ludieke’ tuinbouw voor eigen gebruik. En er waren steden zonder leiders …. Men maakte steeds weer opnieuw keuzes hoe men wilde samenleven.
Ultieme vrijheid
In de conclusie zeggen de auteurs: de vraag die we ons moeten stellen is: hoe komt het dat we vastzitten in één soort maatschappij, gebaseerd op geweld en overheersing, en dat we dit normaal vinden?
Is dat beschaving? Of is beschaving zorgen voor anderen, gastvrijheid tonen, wederkerigheid, zodat je weet dat je kunt overleven, waar je ook bent. Is dat niet ook de ultieme vrijheid? Kunnen we hier nog voor kiezen? Of zitten we vast?
Auteur David Graeber …
… is één van mijn favoriete auteurs. Van hem heb ik dan ook een specifieke ‘auteurspagina’.
Auteur David Wengrow…
… is een Britse archeoloog en hoogleraar op het University College in Londen. Hij deed opgravingen in Afrika en het Midden-Oosten. Zijn academische publicaties gaan over de oorsprong van het schrift, over kunst uit de oudheid, en het ontstaan van de eerste staten in Egypte en het Midden-Oosten. Hij schrijft essays over ongelijkheid en klimaatverandering voor The Guardian en de New York Times, en twee essays samen met David Graeber over ongelijkheid en democratie vanuit historisch oogpunt. Hij schreef de volgende boeken: The Archaeology of Early Egypt (2006), What Makes Civilization (2010) en The Origins of Monsters (2014), en daarna The Dawn of Everything, wat hij afmaakte na David Graeber’s dood, kort voor publicatie. (Bron: Wikipedia)
Waarom is Het begin van alles een must-read?
Omdat het altijd goed is onze overtuigingen ter discussie te stellen, en ongelijkheid veel schade toebrengt. Daarnaast is het gewéldig geschreven!
Lees Elly d’r Recency en ontdek wat ik zo goed vond aan dit boek!
Ook andere lezers waarderen dit boek:
Bol.com geeft 4 1/2 * , Managementboek.nl geeft ook 4 1/2 *.
Goodreads geeft het 4 *, en Amazon geeft 4 1/2 * (Engelstalige versie).
Waar kun je Het begin van alles kopen?
-
- Managementboek.nl
- Bol.com
- Libris.nl, steun je lokale boekhandel
- YouBeDo, goed voor jouw goede doel
- Boekwinkeltjes, lekker duurzame exemplaren-met-ervaring
Is er een ESCIA Samenvatting van?
Nog niet. Kijk hier van welke boeken wél Samenvattingen zijn! Dat zijn er inmiddels al 40+ !
En wat vind jij?
Wat vind jij van dit boek?
Misschien heb je een tip voor een Must-Read? Laat een reactie achter!
Abonneer je hier op de kwartalige nieuwsbrief en/óf mijn wekelijkse blog-updates