Stel, je hebt vaak een lekke band. Dan leer je steeds beter bandenplakken. Of je gaat op onderzoek uit, en leert dat er iedere keer glas op je route ligt. Dan haal je regelmatig glas weg en voorkomt zo een lekke band. Of je onderzoekt nog verder en leert dat bij een kroeg op jouw route regelmatig met glazen wordt gesmeten. Dan zorg je dat de horecaman plastic gebruikt op z’n terras. Het absoluut niet-technische, prettig geschreven boek Datacratisch werken van Daan van Beek uit 2019 gebruikt het bandenplakvoorbeeld om single, double en triple loop leren uit te leggen.
Het managementboek Datacratisch werken…
… legt uit dat je dit leren, in feite een root cause analyse doen, nodig hebt om te verbeteren, en dat doe je met de bekende PDCA (Plan-Do-Check-Act) methode van Deming.
Wat is datacratie? Vergelijk het met democratie: geleid door het volk, en bureaucratie: geleid door het bureau. Datacratie is dus simpelweg geleid door data. In dit boek is de PDCA datacratisch ofwel datadriven ingericht.
Plan Do Check Act
In deel I van het boek vinden we onder andere de uitleg van de traditionele PDCA cirkel, de voordelen van datacratisch werken, de drie niveaus van leren en root cause analyse.
Zo’n datacratisch voordeel is bijvoorbeeld feedback krijgen. Mensen hebben terugkoppeling van hun zintuigen: hand te dicht bij het vuur: au! Organisaties en managers hebben geen zintuigen, ze zijn senseless. Om doorlopend en direct feedback over de prestaties van de organisatie te krijgen, is data nodig. Die data maken het ook mogelijk om te lokaliseren waar precies een probleem zich voordoet, en dat geeft weer de mogelijkheid om enkele specifieke personen of teams aan te pakken, in plaats van de hele organisatie met extra toezicht of compliance maatregelen op te zadelen. Niets zo demotiverend om regels opgelegd te krijgen als je niets fout doet.
Passie Data Conscious Control Autonomy
In deel II wordt de datacratische PDCA geïntroduceerd. Hierbij wordt de P van Plan uitgebreid met Passie; de D van Do met Data, de C van Check met Conscious Control en de A van Act met Autonomy.
- Bij Plan en Passie wordt ingegaan op het doel van de onderneming, de oorspronkelijke passie van de oprichters, de missie en strategie, KSF-en en KPI’s. Dat zijn best veel onderwerpen, waardoor de diepgang beperkt is. Waarom Passie? Alle verandering start met een passie om het anders te gaan doen en hier vloeit een plan uit voort. Om te veranderen motiveer je mensen niet met een plan, maar wel met een droom, met passie. Dat klopt, maar heeft weinig met data te maken.
- In Do en Data gaat het erom je activiteiten met data (bij) te sturen. Het uitgangspunt is transparantie: iedereen op de werkvloer heeft toegang tot de data, ziet dus de impact van zijn werk en kan zelf bijsturen. Daar is geen manager meer voor nodig en dus kunnen hele managementlagen verdwijnen. Dit punt wordt veel, tot vervelens toe, herhaald, door het hele boek heen. Interessant is het onderdeel over datavisualisatie en -analyse, van staaf- en bellendiagrammen tot neurale netwerken en predictive analytics.
- In Check en Conscious Control gaat het om dieper leren kijken, onderkennen dat er verschillende groepen, subsystemen of problemen, met verschillende data gemonitord moeten worden. Zo kun je beter maatwerk leveren aan de klant, maar ook beter voorspellen en sneller bijsturen.
- Act en Autonomy tenslotte gaat over scenarioplanning, besluiten nemen. Dit hoofdstuk is wat povertjes uitgewerkt, waarschijnlijk omdat Autonomy ook al in de voorgaande hoofdstukken uitgebreid aan de orde is geweest.
Implementatie
Deel III is gewijd aan de implementatie. Hierbij komt bijvoorbeeld Agile aan de orde, hoe je je organisatie om datacratisch werken heen bouwt en de invloed van disruptie.
- Interessant is het datacratische voorbeeld van het productassortiment bij McDonalds. Dat wijzigt dagelijks, soms worden er goedlopende burgers uit het assortiment gehaald. Het (predictive analytics) systeem ziet dan aankomen dat andere burgers misschien nèt populairder gaan worden en wijst daar meer productiecapaciteit aan toe. Zo’n beslissing zou een manager niet snel nemen, hij kan al die data niet combineren. Daarmee is hij dus overbodig.
- Data disrupts: data zorgt voor nieuwe businessmodellen; doe je niet aan data, dan ga je over de kop. Anderzijds, data neemt de functie van een organisatie over, creëert een raamwerk waarbinnen tribes en part-ups ontstaan. Tijdelijke organisatievormen die de vaste organisatie overbodig maken. Conclusie: met of zonder datacratie, de organisatie in haar huidige vorm overleeft het niet.
Het boek is gelardeerd met ‘bouwstenen’ die je tips geven om de onderwerpen in de praktijk te brengen. Deze bouwstenen zijn in de bijbehorende website iets verder uitgewerkt. Handig, als de auteur termen gebruikt die je niet kent, zoals de Kano-analyse. Het boek is mooi uitgevoerd met veel (niet allemaal even nuttige) illustraties. Ook staan er een aantal casussen in waarvan de Veiligheidsregio NoordHolland Noord het belangrijkst (en overtuigendst) is. Alhoewel niet superrecent (NHN speelt al voor 2015) is deze heel boeiend en geeft goed het voordeel van werken met data aan.
Denk ik nu ook dat we wel zonder (middle) managers kunnen? Ja. Ben jij er zo een, lees dit boek dan niet.
Ik gaf het boek 3 1/2 *
Je kunt dit boek kopen voor EUR 27,25 bij Managementboek.nl en Bol.com.
Verder lezen?
Het onderdeel Passie en Plan is voor het bepalen van je missie en strategie opgehangen aan het Egelprincipe (focus op waar je goed in bent, passie voor hebt en geld oplevert) van Jim Collins uit zijn bestseller Good to Great van 2001. Het Egelprincipe is afgeleid van een oud Griekse parabel over de egel en de vos. De vos kan veel dingen tegelijk, houdt de omgeving in de gaten, is slim, kan op afstand inschattingen doen en bedenkt verschillende strategieën om zijn prooi, de egel, te vangen. Het eindigt ermee dat hij telkens bedrogen uitkomt, verslagen wegloopt en z’n neus prikt aan de stekels van de egel. De egel kan slechts één ding en dat doet hij perfect; hij verdedigt zichzelf door zich als een bol op te rollen en zijn stekels uit te zetten. De parabel wordt door Collins doorgezet naar bedrijven. Degenen die grote bedrijven opstarten en succesvol maken, zijn te vergelijken met egels. Zij concentreren zich op één ding en leggen hier de focus op. Bedrijven die met meerdere dingen tegelijk bezig zijn, zijn vossen. Je kunt dit boek kopen voor EUR 29,99 bij Managementboek.nl en Bol.com.
De regie weer op de werkvloer terugleggen is ook het thema van L. David Marquet‘s Gooi het roer om! , waar van Beek naar verwijst. Marquet was kapitein op de USS Santa Fe. Daar zag hij hoe top-downleiderschap de manschappen soms regelrecht in gevaar bracht. Hij besloot zijn manschappen zelf de controle te geven: met verbluffende resultaten. Aan de hand van zijn ervaringen op de USS Santa Fe laat hij zien hoe een hiërarchische organisatie als de marine erin slaagde het roer om te gooien én hoe dat in iedere organisatie mogelijk is. Hij reikt de lezer daarvoor eenvoudige mechanismen aan, die een wereld van verschil kunnen maken in de prestaties van teams en organisaties. Je kunt dit boek kopen voor EUR 27,50 bij Managementboek.nl en Bol.com.
Auteur Daan van Beek schreef in 2004 al ‘De intelligente organisatie’. Sneller en beter beslissen dan gisteren, processen continu verbeteren en innoveren op basis van (big) data, daar draait het om. Het concept start met het registreren van de juiste data, het bepalen van de zuivere KPI’s en 1 miljoen euro inzichten en het ontwikkelen van voorspellende modellen. Een grote uitdaging vormt daarbij de steeds maar groeiende berg aan data, de dynamiek en de steeds beperktere tijd om beslissingen te nemen. Snel en betrouwbaar inzicht in wat er (nu) gebeurt, waarom het gebeurt en wat morgen zou kunnen gebeuren, is geen overbodige luxe. Je kunt dit boek kopen voor EUR 43,00 bij Managementboek.nl en Bol.com.
De auteur maakt ook gebruik van het boek ‘Succes met Big data’ uit 2018 van de heren Van der Zee. In dit boek worden de Big Data-wereld, de aanpak, de mogelijkheden en de toepassingen stap voor stap uitgelegd. Begrippen als datamining en predictive analytics gaan leven. Gericht op de praktijk en het gebruik. De auteurs beschrijven in heldere bewoordingen de basis, maar gaan ook dieper in op gevorderde onderwerpen, zo stelt Bol. Je kunt dit boek kopen voor EUR 29,99 bij Managementboek.nl en Bol.com.
Ik ben zelf een fan van Sander Klous als het gaat om Big data. Zijn meest recente boek is ‘Vertrouwen in de slimme samenleving’ uit 2017. Die slimme samenleving is geweldig: algoritmes helpen om ons leven aangenamer of efficiënter te maken. Denk aan zelfrijdende auto’s of software die een dokter ondersteunt om betere diagnoses te stellen. Tegelijkertijd lopen we tegen grenzen aan: de complexiteit is groter dan ooit en er ontstaan ethische dilemma’s nu machines steeds meer invloed krijgen. Je kunt dit boek kopen voor EUR 23,99 bij Managementboek.nl en Bol.com.
Elly Stroo Cloeck is projectmanager en auteur bij ESCIA. Ze schrijft recensies en samenvattingen van managementboeken, verzorgt managementboek-gebaseerde permanente educatie èn is jurylid voor ‘Managementboek van het jaar 2020’.