Er vindt een aanval plaats op de Westerse cultuur, tradities, instituties. Standbeelden worden weggehaald, universiteiten veranderen hun naam en hun curriculum. Want alles wat Westers is, is gebouwd op kolonialisme en racisme. De aanvallers hebben in sommige gevallen gelijk, en in andere gevallen niet. Erger is, dat er geen weerwoord is, de instituties werken mee aan hun eigen ondergang. Aldus Douglas Murray in De aanval op het westen uit 2023, dat met name de situatie in de VS en het VK beschrijft.
Het uitgangspunt van de aanval is de Kritische rassentheorie (Critical Race Theory, CRT), wat (even heel simpel) stelt dat racisme de optelsom is van vooroordeel en macht. Witte mensen zijn vanaf hun geboorte bevooroordeeld, en degenen die in een samenleving wonen die dominant wit is, hebben niet eens door dat de samenleving racistisch is. Het vragen om bewijs daarvan is al bewijs van racisme. Zonder macht is er géén sprake van racisme. Alleen witte mensen hebben macht, dus zijn alleen witte mensen racistisch. En álle witte mensen dus. CRT wil die machts-structuren veranderen. Aldus Murray.
Het managementboek De aanval op het westen …
… laat zien dat als eerste de universiteiten met CRT aan de slag gingen. Het leverde een aantal jaarlagen studenten op die dachten dat het racisme veel erger was dan het in werkelijkheid (alweer volgens Murray) was. Het verspreidde zich verder in de samenleving, totdat het in een stroomversnelling kwam toen George Floyd in mei 2020 door een agent werd vermoord. De agent werd veroordeeld. De moord werd gezien als geïnstitutionaliseerd racisme en bracht veel mensen op de been, die tegen ‘witheid’ (whiteness) zijn. En die witheid blijkt besmettelijk te zijn, want hoe anders is te verklaren dat er veel zwarte mensen waren die het helemaal niet eens waren met (alles uit) de CRT? Zo ontstond er multiraciale witheid, met zwart-witte mensen. En zo werd wit ‘slecht’ en zwart ‘goed’.
Een boegbeeld van dit gedachtengoed is Ibram X. Kendi, hoogleraar, auteur en antiracisme activist. Zijn invloed is zeer groot, door het hele boek heen komt zijn naam steeds weer naar voren. Ben je het niet eens met Kendi’s ideeën over, zeg, klimaatverandering, dan is dat racisme. En, zo stelt Murray, antiracisme kan volgens Kendi ook racisme zijn als positieve kracht, bijvoorbeeld bij positieve discriminatie (antiracistische discriminatie).
De techniek van de aanval
Verder gaat het over de techniek om alles wat ‘wit’ of Westers is, het stempel racistisch te geven: 1. iets enorm uitvergroten, bijvoorbeeld een voetnoot in een brief van een 17de-eeuwse filosoof, 2. altijd alleen naar Westers gedrag kijken, 3. uit de context van de tijd te halen. Een regelmatig terugkerend voorbeeld van alleen naar Westers gedrag kijken gaat over de slavernij. Het Westen verhandelde miljoenen Afrikaanse slaven via de trans-Atlantische slavenhandel. Maar: het waren de Afrikanen zélf die de slaven maakten en verkochten. Nog een maar: de Arabieren handelden nog véél meer in slaven, van allerlei rassen: Afrikanen, Arabieren, Europeanen, waar ze hun handen maar op konden leggen. Ze verhandelden miljoenen meer Afrikaanse slaven richting het oosten dan de Europeanen richting het westen. Een groot verschil: ze castreerden de slaven, die hebben dus geen nakomelingen die iemand ter verantwoording kunnen roepen. En nog een maar: heel veel Europeanen en Amerikanen waren in die tijd al fel tégen slavernij, er is zelfs een burgeroorlog over uitgevochten. Maar dat maakt anno nu niks meer uit: alle witte mensen zijn schuldig. Murray maakt zich enorm kwaad hierover.
Herstelbetalingen
Een lange paragraaf gaat over de mogelijke herstelbetalingen. Murray vraagt zich af of dit wel logisch en uitvoerbaar is. Het VK heeft in de eeuwen tijdens en na de afschaffing van de slavernij vele malen meer geld besteed aan antislavernij dan het ooit aan slavernij heeft verdiend. Hoe hoog is haar schuld dan? En hoe kun je de afstammelingen van de daders identificeren, en hoe die van de rechthebbenden, afstammelingen van de slachtoffers? En niemand is natuurlijk ‘puur’, voor 100% afstammend van de oorspronkelijke daders en slachtoffers, na zoveel generaties.
Nog sterker is Murray’s weerstand tegen alle onzin-claims die opkomen. Zo noemt hij de claim van de Organisation of African Unity tegen de VS over de genocide van de Tutsi’s door de Hutu’s in Rwanda in 1994. Rwanda werd al in 1962 onafhankelijk … van België.
Dat er zoveel onzin gezegd wordt door de aanhangers van CRT lijkt wel het grootste bezwaar van Murray. Pagina na pagina ontkracht hij uitspraken van en beschuldigingen aan historische witte figuren. Opvallend vond ik zijn betoog over het ‘cancellen’ van Winston Churchill, Homerus en Shakespeare. Deze laatste was een vrouwenhater, racist, homofoob, antisemiet, en o ja ook een slechte schrijver. Murray op zijn beurt fileert moderne schrijvers, zoals Naomi Klein en haar verheerlijking van de oorspronkelijke bewoners van Amerika. Hij vraagt zich af waarom Marx niet gecancelled is en waarom zijn standbeelden nog staan, want Marx was écht racistisch en pro-slavernij, zo bewijzen talloze publieke uitingen daarvan. En zijn gedachtengoed, het communisme, heeft 100-den miljoenen de dood ingejaagd. Maar nee, Marx wordt met rust gelaten, want hij is geen onderdeel van de Westerse tradities en dus juist nuttig.
Wrok en wraak
Tenslotte gaat Murray in op de oorzaken van al deze woede en negativiteit. Men wordt gedreven door wrok en wraak. Ik heb niets, dan mag jij ook niets. Zoiets. Als je een ander de schuld kan geven van je slechte omstandigheden, hoef je ook niet naar jezelf te kijken. Men voelt geen enkele dankbaarheid voor alles wat de Westerse cultuur ooit heeft opgebouwd en nagelaten. En iets anders: is het niet raar dat er wel boten en vrachtwagens vol immigranten naar die afschuwelijke racistische culturen trekken, naar Europa en de VS? Andersom zie je dat niet. En ook geen boten vol naar het Midden-Oosten, of naar China, die geen ‘last’ hebben van die Westerse cultuur. Raar hoor. Ook opvallend: de Westerse cultuur is de enige die kritiek op zichzelf accepteert en aanmoedigt, en die immigranten (VK) en zwarte mensen (VS) op hoge overheidsposities heeft. Dat zie je in China en het Midden-Oosten óók niet.
Ook ziet Murray een risico: vroeg of laat komt er verzet vanuit het Westen: jij respecteert mij en mijn cultuur niet? Dan respecteer ik jou en de jouwe niet. Wegwezen uit mijn cultuur!
Vlot maar defensief
Murray heeft een vlotgeschreven boek afgeleverd, misschien wel té vlot. Hij is zo defensief (ja maar, hullie en zullie, heel vaak herhaald), zo sarcastisch en komt met zoveel voorbeelden van onzinnige argumenten, dat ik niet echt de indruk heb dat hij objectief en volledig feitelijk is, ondanks de uitgebreide referenties. En misschien kan dat ook niet, in een gepolariseerde maatschappij als de VS en het VK. Als ik bepaalde mensen en theorieën op Wikipedia opzoek, staat daar toch wel iets veel genuanceerder. Ook Murray zoekt de extremen op, geeft hij ons wel alle context die nodig is?
Waar ik het zeker wel mee eens ben is zijn argument dat veel mensen maar wat roepen, wat napraten en volstrekt onvoldoende kennis hebben over wat er in andere landen gebeurt of over historische context. En ook ben ik het eens dat we óók trots kunnen zijn op onze cultuur, ons rechtssysteem, onze muziek, kunstwerken, tuinen (ja echt, ook die worden gecancelled), en dat we onze rug best wat rechter mogen houden. Murray stelt dat er voorbeelden zijn van Bijbelverbrandingen die een beetje gebagatelliseerd en gesust zijn, terwijl Koranverbrandingen direct crisis opleveren. Laten we onze waarden verdedigen. Het is elders echt niet beter. En we doen nú ons best. Toch?
Ik gaf het boek 4*
Ken je dit boek? Wat vond je ervan?
Koop dit boek
o.a. bij
of
of
Libris.nl, steun je lokale boekhandel
Voor bovenstaande links krijg ik een beetje provisie. Zonder provisie:
Boekwinkeltjes, lekker duurzame exemplaren-met-ervaring
Keus genoeg!
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.
Abonneer je hier op de kwartalige nieuwsbrief of op de wekelijkse blog-updates!