Modern Monetary Theory (MMT) is niet nieuw maar toch ook niet zo bekend. En wél belangrijk, om dat het een nieuw perspectief geeft op de grenzen aan de uitgaven van de Staat (of de EU), en daarmee meer mogelijkheden geeft om de economie te stimuleren of af te remmen. Het uitstekende boek De mythe van de staatsschuld van Stephanie Kelton uit 2021 legt MMT in detail uit.
Begrotingstekort
De oorspronkelijke versie (uit 2020) heet The Deficit Myth, en daar gaat het dan ook over: het begrotingstekort. Kelton betoogt behoorlijk overtuigend dat dit tekort, het verschil tussen de uitgaven en de (belasting)inkomsten, helemaal geen probleem is. Tenminste, voor Staten die hun eigen valuta uitgeven (niet gekoppeld aan goud of een andere valuta). Denk aan de VS, Australië, het VK. Zij kunnen eenvoudig geld ‘bijdrukken’. Het uitgangspunt dat een tekort leidt tot lenen op de markt en daarmee bedrijven die willen investeren in de weg zit, is niet juist. Ik ben geen econoom, laat staan een macro-econoom, en kon het betoog heel goed volgen.
Eigen valuta
Hoe relevant is dit voor Nederland, vroeg ik me af? Wij hebben geen eigen valuta meer. En inderdaad, in de Nederlandse uitgave is een ‘epiloog’ opgenomen, waarin dat precies wordt gezegd, op bijna verontschuldigende toon. Als EU hebben we wél eigen valuta en kunnen we Euro’s bijdrukken. Kelton wijst er hierbij wel op dat de democratie binnen de EU wat anders in elkaar steekt dan bij de VS, VK, etc. Wel lid zijn van de EU en toch eigen valuta hebben (zonder Euro-koppeling) heeft duidelijk haar voorkeur, zo blijkt ook aan de vele keren dat de schuldencrisis van Griekenland wordt aangehaald.
In het managementboek De mythe van de staatsschuld …
… zijn de voorbeelden, qua politiek, financiële stromen en instanties, vrijwel allemaal ontleend aan de VS. Kelton was in 2015 en 2016 de hoogste econoom (Chief Economist) van de Democraten, dus ze weet waar ze over praat, ook politiek gezien. Kelton stelt dat de ultieme economie prijsstabiliteit en volledige werkgelegenheid heeft. Dat is het doel. Gaat de inflatie omhoog, dan moet het tekort omlaag. Inflatie bepaalt dus het tekort, dat is het uitgangspunt.
Kelton ontzenuwt eerst 6 mythes:
- De federale overheid moet als een huishouden met haar geld omgaan. (Nee, want de overheid kan zelf geld scheppen).
- Tekorten zijn het bewijs van te hoge uitgaven. (Nee, dat is inflatie).
- Linksom of rechtsom draaien wíj ervoor op. (Nee, de staatsschuld is geen financiële last)
- Overheidstekorten verdringen private investeringen en maken ons armer. (Nee, de uitgaven maken ons juist rijker).
- Het handelstekort zet Amerika op verlies. (Nee, het is een overschot aan ‘spullen’).
- Sociale uitkeringen zijn financieel onhoudbaar. (Nee, de overheid kan genoeg geld hiervoor ‘produceren’, het gaat erom genoeg reële goederen en diensten te produceren).
Die laatste mythe vond ik erg interessant. Je kunt je uitkeringstrekkers dus best allemaal voldoende geld geven om van te leven. Het issue is: zijn er, door de vergrijzing, wel voldoende mensen die de consumentengoederen produceren en de diensten verlenen (denk aan gezondheidszorg) waaraan die uitkeringstrekkers dat geld kunnen uitgeven? Dat is opeens een heel ander perspectief!
Andere tekorten
Daarmee maakt Kelton ook de overstap naar tekorten die er volgens haar wél toe doen:
- Een tekort aan goede banen. (Oplossing: federale baangarantie)
- Het spaartekort. (Oplossing: sociale uitkeringen)
- Het gezondheidszorgtekort. (Oplossing: ‘ziekenfonds’ en investeringen)
- Het onderwijstekort. (Oplossing: beurzen)
- Het infrastructuurtekort. (Oplossing: investeringen)
- Het klimaattekort. (Oplossing: investeren voor transformatie en het op grote schaal toepassen van bestaande technologie )
- Het democratietekort (armen voelen zich niet vertegenwoordigd). (Oplossing: ongelijkheid verminderen door sociale uitgaven).
De bottom-line is dat de Democratische standpunten over de vrij uitgebreide rol van de overheid prima uit te voeren zijn met MMT, zolang je de inflatie maar in de gaten houdt. En alle ‘oplossingen’ stimuleren de economie, dus wie kan daar nu tegen zijn?
En het meer belasten dan de rijken dan? Dat is nu juist géén onderdeel van MMT. Door een tekort bewust aan te gaan hoef je niet bij de rijken te bedelen, en hoef je ook minder rekening te houden met hun wensen.
Economie én politiek
Het betoog lijkt een mix van economie en politiek, maar inmiddels ben ik er wel achter dat economie politiek ís. Interessant zijn de politieke verwikkelingen, de reacties van senatoren op haar ideeën, en waarom sommige Democratische beslissingen zo desastreus uitpakten.
Ik heb bijzonder veel geleerd van dit boek en begrijp macro-economie weer wat beter. Belangrijk, want dit speelt natuurlijk ook op EU-niveau, denk aan het Herstelfonds en allerlei andere stimuleringsregelingen. Het boek is daarom uiterst relevant, ook voor Nederland-zonder-eigen-munt.
Het betoog van Kelton is gedetailleerd en duidelijk, het is te merken dat zij hoogleraar is en elke dag bezig is MMT aan niet-weters uit te leggen. De onderbouwing is uitgebreid, en hieruit blijkt ook dat MMT niet van de laatste tijd is maar al veel langer bestaat, alleen niet onder deze naam.
Hier gaan we nog véél meer van horen! En begrijpen …
Ik gaf het boek 4 ½ *
Ken je dit boek? Wat vond je ervan?
Koop dit boek
o.a. bij
of
of
Libris.nl, steun je lokale boekhandel
Voor bovenstaande links krijg ik een beetje provisie, maar jij betaalt niets extra! Zo help je me de website in de lucht te houden. Zonder provisie:
Boekwinkeltjes, lekker duurzame exemplaren-met-ervaring
Of lees het gratis via Kobo-Plus…..
Keus genoeg!
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken. Abonneer je hier op de kwartalige nieuwsbrief.
Of abonneer je op de blog-updates!