Ach, een paar graden warmer, dat is toch best lekker? Nou, nee dus. Mark Lynas schreef in 2020 een update van zijn bestseller Zes graden, waarin hij alle gevolgen van opwarming per graad gedetailleerd uit de doeken doet. De 1e graad is al geen toekomstmuziek meer, daar zitten we sinds 2015 in. En zelfs de gevolgen van die ene graad zijn niet mals. Huiveringwekkend leerzaam boek.
De indeling van het boek Zes graden
… is per graad, en dat vind ik erg slim bedacht. Want eerlijk is eerlijk, zo op het eerste gezicht komt 1o opwarming niet als een groot probleem over. En dat is het dus wel, wat heel duidelijk wordt uit het eerste hoofdstuk. Dat ‘duidelijk’ was ook de expliciete doelstelling van dit boek: Lynas wilde het allemaal zó duidelijk opschrijven, dat niemand nog een excuus heeft om klimaatverandering niet serieus te nemen.
Het boek is daarmee bepaald niet optimistisch, want er is nog nauwelijks tijd om actie te ondernemen om de opwarming onder de 2o te houden. Tegelijkertijd is het hoopvol, met name in het laatste hoofdstuk, Het Eindspel. Lynas stelt dat 1,5o nog haalbaar is (in 2020 dus), en dat we hier een paar miljoen levens mee besparen. Als we dit doel loslaten, dan besparen we een paar miljard …. dollar, aan afschrijvingen van energiecentrales, auto’s en andere uitstoters. Hoe lastig is deze keuze? vraagt hij zich retorisch af.
IJstijden en opwarmingen
Heel interessant vond ik de vergelijkingen met historie, zowel de ijstijden als de opwarmingen. Zo was er de kleine ijstijd tussen 1600 en 1800, die tot mijn verbazing zeer regionaal was: kouder in Europa maar warmer in Noord-Amerika. Niks geen ‘afkoeling van de aarde’, dus. En het was in het Eemien (120.000 jaar geleden) ongeveer net zo warm als nu (+ 1o). De CO2 in de atmosfeer was echter veel lager, en de zeespiegel weer veel hoger (6-10 meter), door het smelten van de Groenlandse ijskap. Dat kan dus ….als het lange tijd warm blijft. En dat wegsmelten kan een paar duizend jaar duren, maar terugdraaien of stoppen is een gepasseerd station, bij 1.8o, waar we al zo’n beetje aan zitten.
In het hoofdstuk over 2o temperatuurstijging, waar we nu op afkoersen, viel me op hoeveel aandacht aan de smeltende ijskappen en gletsjers wordt besteed. Maar ook de beschrijving van de hittegolven zijn niet mals. We moeten onthouden dat die 2o een gemiddelde is, van regio’s en van het jaar. Tegen 2030 gaat dat in Europa al gepaard met 30.000 doden per jaar. Op het Zuidelijk Halfrond is dat natuurlijk veel malen erger.
Apocalyptisch
De hoofdstukken erna worden apocalyptisch en hoef ik hier niet samen te vatten. De Zesde Extinctie is dan onvermijdelijk, door de snelheid van de temperatuurverandering, die door de natuur niet bij te benen is. Die verandering is zó snel dat evolutie vrijwel uitgesloten is. De vogels kunnen misschien naar koelere plekken vliegen, maar de planten, waarvan zij de zaden eten, niet. Het hele Amazonewoud zal verbranden, inclusief alle dieren erin. Er zal vrijwel geen boom meer overblijven, behalve in kleine, koele gemeenschappen rond de polen, waar de rijken naartoe zullen vluchten. Voor 10 miljard mensen is daar natuurlijk geen plek. Dus ….
Informatie uit fossielen
Voor 60 is geen data uit klimaatmodellen voorhanden, daarvoor duikt Lynas in het verleden, periodes van 50, 65, 100 miljoen jaar geleden, en wat we uit fossielen en dergelijke kunnen afleiden over hoe de aarde er toen uitzag. Het klinkt als een spektakelfilm (Lynas noemt ook Mordor), ik kon hier geen realiteit aan verbinden. Een andere interessante vergelijking is die met Venus, deze planeet heeft óók last gehad van het broeikaseffect, maar dan door waterdamp. De oceanen die het ooit had, zijn door opwarming verdampt en de waterdamp is omgezet in CO2. Inmiddels is het er 4600.. Okeeeee.
Gelukkig vat Lynas aan het eind de verschillende hoofdstukken weer kort samen, zodat we weer bij de les en in het heden zijn.
Buitengewoon goed onderbouwd
Dit is een buitengewoon goed onderbouwd boek, wat in 2 jaar niets van zijn relevantie heeft verloren. De voorspellingen zijn hoogstens nog negatiever geworden. De omschrijvingen van de gevolgen zijn intens en gedetailleerd beschreven, ik had tranen in mijn ogen (bij het lezen van het regenwoud bij 2o, dus zeer waarschijnlijk). Knap is het dat Lynas zich ondanks de dystopische beschrijvingen regelmatig van (vrij cynische) humor bedient. Zo voorziet hij een muur tussen de VS … en Canada, door de Canadezen gebouwd.
Heel verstandig is dat hij weinig ruimte besteedt aan wat we eraan moeten doen, wat dat is vrij simpel. Stoppen met alles wat CO2 uitstoot. Een paar miljoen levens versus een paar miljoen dollar. Hoe lastig is de keuze? Op zich niet lastig. Maar ik koos deze winter toch weer voor een vliegvakantie.
Ik gaf het boek 4 ½ *
Ken je dit boek? Wat vond je ervan?
Koop Zes graden
o.a. bij
of
of
Libris.nl, steun je lokale boekhandel
Voor bovenstaande links krijg ik een beetje provisie, maar jij betaalt niets extra! Zonder provisie:
Boekwinkeltjes, lekker duurzame exemplaren-met-ervaring
Keus genoeg!
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.
Abonneer je hier op de kwartalige nieuwsbrief. Of abonneer je hieronder op mijn blog-updates, ongeveer 2x per week