Must-read #115: Onzichtbare vrouwen van Carolina Criado Perez uit 2019. Dit uitstekende, prijswinnende boek gaat over Big Data en vrouwen. Of beter: over Big Data zónder vrouwen. Over besluiten nemen op basis van data die alleen van mannen zijn. Vaak onbewust. Het levert discriminatie van vrouwen op, tot levensbedreigende situaties aan toe. Dit boek heeft me geschokt, juist omdat het tegengaan van de onderliggende bias zo lastig is.
Het managementboek Onzichtbare vrouwen …
… gaat over de ‘genderdatakloof’. In het verleden, maar ook vandaag de dag is de man het uitgangspunt van wetenschappelijke studies. Dat is voor vrouwen soms onaangenaam (kantoortemperaturen die op mannelijke ervaringen zijn gebaseerd, rillen dus!) en soms zelfs levensbedreigend (veiligheidsgordels die met mannenmaten zijn ontworpen). Dit is vaak niet eens bewust gedaan, er is gewoon onvoldoende besef dat vrouwen anders zijn dan mannen. Vrouwen worden niet gezien, dat is misschien nog erger dan bewust genegeerd of onderdrukt worden. Vrouwen zijn onzichtbaar.
Genderdatakloof
De genderdatakloof ontstaat wanneer data van vrouwen niet wordt verzameld of, als dat wel gebeurt, deze vrouwen-data niet wordt gescheiden van de data van mannen. Dan heb je dus geen statistieken specifiek voor vrouwen in het onderzoek. Wist je dat data over gehandicapten, huidskleur, sociale klasse, bijna nooit naar sekse worden gesplitst? Hierdoor zijn er nauwelijks statistieken van gehandicapte vrouwen, gekleurde vrouwen, etc.
Big Data en Artificial Intelligence (AI) kunnen voor geweldige doorbraken zorgen. Maar: garbage in = garbage out. Stop er data in die onvolledig is, en de uitkomsten zullen verkeerd zijn. Datakloof. Maar er is nog een oorzaak: als degenen die beslissingen nemen alleen maar (gezonde, witte) mannen zijn. Zij realiseren zich niet eens dat alleen hún gezichtspunt wordt meegenomen, voor hen is dat het énige gezichtspunt. Het gevolg is onbewuste, systematische discriminatie. Toeval? Dit boek stelt van niet. Het is een bias, de ‘mens=man bias’.
De standaard is man
Interessant is de in de inleiding opgenomen verhandeling over taal, waarbij het feit dat in het Engels ‘man’ zowel man als mens betekent, al voorspellend is. Als wij ‘hij’ lezen in een tekst, kunnen we misschien wel weten dat hij/zij wordt bedoeld, dat hij ‘generisch’ is, maar onbewust denken we: ‘mannelijk’. Dat geldt ook voor termen als dokter: dokteres bestaat, maar is niet gangbaar. Bij ‘dokter’ denken we aan een man. In het Frans en Spaans gebruiken we geslachten: le/la. Bij groepen mensen zien we in het Spaans iets bijzonder: een groep vrouwelijke onderwijzers is las profesoras, maar doe er één man bij, en het wordt los profesores. Want mannelijk is de standaard.
Het toevoegen van m/v aan een personeelsadvertentie heeft geen enkele invloed op ons vooroordeel dat bijvoorbeeld een dokter een man is, zo blijkt uit onderzoek waarbij mannen en vrouwen een tekening moesten maken van diverse mensen-woorden: user, person, designer, etc. Zelfs vrouwen kiezen dan in 80% van de gevallen voor een mannelijk poppetje (mannen nog meer). Een bias dus. De standaard is man.
In het algemeen geldt dat databanken die gebruikt worden voor ontwikkelprocessen gevuld zijn met data van mannen, niet alleen geluid maar ook beeld en tekst. (Wat tekst betreft: Siri was op het moment van lancering ook op mannen gericht, het woord prostitué begreep Siri prima, aborteur niet, hartaanval wel, verkracht niet.)
Vrouwen zijn écht anders
Een ander deel gaat over onderzoeken die betrekking hebben op ons lichaam. Vrouwen zijn lichamelijk écht anders dan mannen, tot op cel-niveau aan toe. Ze hebben bijvoorbeeld van nature 3x zoveel kans om auto-immuunziekten te krijgen, waardoor ze ook sterkere afweerreacties tegen vaccins hebben. Toch maken vrouwen bij klinisch onderzoeken minder dan 50% uit.
Bij dit boek dacht ik op elke pagina: dat kan toch niet waar zijn? Maar dat is het wel. De hoeveelheid onderzoeken die de auteur noemt is overweldigend en de effecten van de mens=man bias zijn enorm. En hoewel er wel wat verbeterd lijkt in de afgelopen paar jaar (ik testte vertaal-software), is er ook heel veel nog niet gefixt (ik checkte de vaccins). De conclusies blijven dus overeind.
IJsberg
Toch is dit geen zwaar boek. Het is grappig, vaak cynisch geschreven, met een ondertoon van irritatie. Ook is het inspirerend, omdat er ook veel voorbeelden in staan hoe het beter kan (vaak uit Scandinavië, zou dat toeval zijn?) Ik las het bijna in één adem uit.
Een aantal zaken zul je (als vrouw) al kennen, want daar wordt al vaak over geschreven. Maar discriminatie is als een ijsberg: er is nog ongelofelijk veel onder het wateroppervlak, wat je niet ziet. Een relevant boek voor vrouwen, die alle zeilen moeten bijzetten om gezien te worden.
Echter, dit boek is ook heel relevant voor het bedrijfsleven. In alle sectoren is 50% van de doelgroep vrouw. Zou je daar niet alles van willen weten? Zou je die niet net zo goed willen bedienen als die andere 50%, waarvan je wel data hebt? Vast wel. Zorg voor vrouwen op de juiste posities in je bedrijf, en je bent al een heel eind. Dóé wat met je Big vrouwen-Data en maak de wereld een stukje beter.
Auteur Carolina Criado Perez …
… is een Britse schrijfster, journaliste en feministe. Ze werd geboren in Brazilië uit een Argentijnse vader en een Britse moeder, en studeerde Engelse taal- en letterkunde. Een boek over taal, sekse en voorzetsels wat ze tijdens haar studie las, was de start van haar feministische activisme. Zo maakte ze zich hard voor het opnemen van vrouwelijke portretten op de bankbiljetten in Engeland (Jane Austen staan nu op het 5 pond biljet) en won daar een mensenrechtenprijs me. In 2015 werd ze benoemd als Officer in the Order of the Britisch Empire. Haar boek Invisible Women was het Financial Times Business Book of the Year 2019.
Waarom is Onzichtbare vrouwen een must-read?
Omdat vrouwen (onbewust) negeren niet alleen schadelijk, maar ook levensgevaarlijk is. En 50% van jouw doelgroep is vrouw … Daar wil je dan toch de juiste data over? Dit boek leert je over die data de juiste vragen te stellen.
Lees Elly d’r Recency en ontdek wat ik zo goed vond aan dit boek!
Ook andere lezers waarderen dit boek:
Bol.com gaf 4 1/2 * , Managementboek.nl geeft geen rating .
Goodreads gaf het 4 1/2 *, en ook Amazon gaf 4 1/2 *
Waar kun je dit managementboek kopen?
Je kunt dit boek kopen o.a.
Of ga naar je lokale boekhandel. Of doe eens duurzaam en kijk voor een exemplaar-met-ervaring bij Boekwinkeltjes. Wie weet is er nét eentje te koop!
Is er een ESCIA Samenvatting van?
Nog niet. Kijk hier van welke boeken wél Samenvattingen zijn! Dat zijn er inmiddels al 40+ !
Is er een ESCIA leestoets van?
Nog niet. Kijk hier van welke boeken wél Leestoetsen zijn!
En wat vind jij?
Wat vind jij van dit boek?
Misschien heb je een tip voor een Must-Read? Laat een reactie achter!
Abonneer je hier op de kwartalige nieuwsbrief.
Of abonneer je op de blog-updates! Vul hier je emailadres in en ontvang tot 2x per week mijn blog in je inbox.