Het is weer januari, de feestdagen èn de vakantie achter de rug en weer wat kilo’s erbij. Het ultieme moment voor een boek over afvallen, dacht ik. Niet bepaald een management boek, denk jij nu. Toch wel! Dit boek gaat niet (of nauwelijks) over diëten, over meer bewegen of over calorieën tellen. Het boek De afvalpuzzel van Martijn Bond van deze recensie gaat over gedragsverandering en gezonder leven. 80% Ben Tiggelaar en 20% Sonja Bakker, zeg maar.
Dat is niet zo gek, want De afvalpuzzel…
…is geschreven door een psycholoog (toegepaste cognitieve psychologie èn klinische psychologie), die mensen met eetstoornissen behandelt. Martijn Bond geeft je een plan om gezonder te leven door je hersenen beter te leren kennen en zo je gewoonten te kunnen veranderen met daarbij allerlei wetenschappelijke inzichten over voeding. Let op: die verandering is permanent! Dus niet een paar maanden diëten en dan weer lekker aan de chocola, maar zó routine geworden dat je het levenslang doet. Je bent dus gewaarschuwd….
Routine en discipline
Over routine gesproken: ik ben niet echt een voetbal liefhebber, maar kijk wel graag naar Ronaldo en Messi (liever zonder baard, maar ja). Dus een hoofdstuk waarin discipline ofwel zelfsturend vermogen aan de orde komt en deze godenzonen als voorbeeld worden gebruikt, spreekt mij wel aan. Hoe komt het dat de één makkelijk stopt met chocola eten en de ander het keer op keer probeert en het maar niet voor elkaar krijgt? Die ene heeft meer discipline dan de ander.
Discipline is aangeboren èn aangeleerd, zoals ook voetbalvaardigheid. Messi is een natuurtalent, zou in zijn grote teen meer talent hebben dan Ronaldo in zijn hele lijf. Ronaldo heeft natuurlijk ook talent, maar traint verschrikkelijk hard. Ook heeft hij routines ingebouwd, bijvoorbeeld bij een vrije trap: stappen naar achteren, benen wijd, broekje omhoog, diep ademhalen. Ziet eruit als showen, maar is een routine waardoor hij altijd goed bij de bal uitkomt. Les: ben jij geen gezond-leven-Messi dan kun je een Ronaldo worden. Klinkt goed!
Maak je eigen puzzel
Het boek bestaat uit 40 hoofdstukken met verschillende thema’s waarvan je zelf kunt bepalen in welke volgorde je ze leest. Dat is afhankelijk van je doel, maar ook van je persoonlijkheid. Je gaat dus eerst uitpuzzelen hoe je in elkaar steekt, en daarna pak je de bijpassende puzzelstukjes. Ik vond de ‘normale’ volgorde van hoofdstukken erg prettig: Eerst word je gerustgesteld: het is helemaal niet gek dat je een dieet moeilijk volhoudt. Daarna word je geholpen: je moet je gedrag blijvend veranderen, en dat kun je best. Kwestie van leren en oefenen, zoals fietsen. En dan pas gaat het over voedsel. En over diabetes, hormonen, darmbacteriën en de verwarming..…
Wat voor soort eter ben jij?
Het is ook prima om meteen met de voedings-hoofdstukken achterin het boek te beginnen en met die kennis een plan te maken voor nieuwe routines, met behulp van de eerdere hoofdstukken. Na hoofdstuk 9 (Messi en Ronaldo!) kun je dan hoofdstuk 13 lezen: ‘Wat voor soort eter ben ik?’ Lijngericht (calorieën tellen), extern (alles proeven!), emotioneel (spanning wegeten) of uitsteller (morgen begin ik). Ik vind mijzelf een combi, dus lees ik alle hoofdstukken. Dat is ook makkelijk voor deze recensie.
Kahneman in de keuken
Het boek is heel erg toegankelijk geschreven met veel, heel veel, soms teveel, voorbeelden en analogieën. De auteur is er heel goed in geslaagd de werking van de hersenen te duiden en dit simpel weer te geven. Dat is erg nuttig, want zo kun je ook een goed plan maken om je gewoonten te veranderen en begrijp je waarom dingen niet (in één keer) lukken. Voor de lezers van managementboeken over psychologie heel herkenbare stof, toegespitst op voeding. Kahneman in de keuken, zeg maar.
Tegelijkertijd ondervoed zijn en overgewicht hebben. Ja, dat kan.
Elk hoofdstuk verwijst door naar een paar alternatieve lees-routes: Wil je meer lezen over….lees dan hoofdstuk …Dat is erg handig. De hoofdstukken over de werking van het lichaam en onze voeding vond ik uitstekend. De simpele vraag: ‘waarom zou je honger hebben, terwijl je meer dan genoeg vetreserves hebt om energie te kunnen leveren?’ en het antwoord daarop zijn echte eye-openers geweest. Je kunt dus ondervoed zijn èn overgewicht hebben. Tegelijkertijd.
Oorzaken, patronen en timing
Ik heb erg veel opgestoken van hoofdstuk 31: Wat is de oorzaak van mijn overgewicht? Hierin komen hormonen, waaronder insuline, diabetes, stress, gluten, ontstekingen, je immuunsysteem, omega 3 en 6, darmbacteriën en de verwarming aan bod. Over dat laatste: als het in huis lekker warm is, hoeft je lichaam zelf minder warmte te produceren, en dus minder vet te verbranden. Je hoeft niet rillend achter de krant te zitten, maar een graadje minder zou een goede nieuwe gewoonte kunnen zijn. (Dat heb ik gelijk gedaan, ook goed voor het milieu.)
In hoofdstuk 29 en meer concreet in 38 komt uiteindelijk aan bod hoe je voedingspatroon eruit zou moeten zien. De auteur adviseert minder koolhydraten, meer vetten en zeer veel groenten. Ook qua timing van de maaltijden heeft hij onderbouwde adviezen, en hoe te sporten zodat je de juiste hartslag hebt om vet te verbranden.
Breed
Het boek heeft mij ertoe aangezet nog scherper te kijken naar wanneer en waarom ik eet (en drink), en daar mijn energie op te richten. Emotie-eten wordt emotie-goed boek, spannings-wijntje wordt spannings-warme douche. Het boek is zo breed (pun intended) van opzet dat er voor iedereen wel een goede aanpak in zit. Knap gedaan!
Ik gaf dit boek 4 1/2 *
Je kunt het boek kopen bij Bol.com en Management.nl voor Eur 19,99
Verder lezen?
De auteur heeft een uitgebreide leeslijst opgenomen over gewoonten en hoe die te doorbreken. Ik heb een kleine selectie gemaakt:
Macht der gewoonte
van Charles Duhigg. Deze bestseller uit 2012 duikt aan de hand van een overweldigende hoeveelheid wetenschappelijk onderzoek in de componenten van gewoontes. Met de beschikbare kennis en inzichten illustreert hij niet alleen ons persoonlijk doen en laten, maar evenzeer de gewoontes in bedrijven. Zo toont hij veranderingen bij de Aluminum Company of America (Alcoa), die gerealiseerd werden door in te zoomen op één belangwekkend deelelement, namelijk veiligheidsnormen. Terwijl alle aandacht als het ware op dit key stone-gedrag werd gericht, bogen andere gewoontes mee en veranderden evenzeer. Er ontstonden nieuwe bedrijfsgewoontes die – niet onbelangrijk – ook een ongekend financieel resultaat opleverde. Fascinerende voorbeelden haalt Duhigg ook bij onder meer Starbucks, Hallmark, de warenhuisketen Target, ziekenhuizen en de top van de honkbalcompetitie. Te koop bij Bol.com en managementboek.nl
Mindset
van Carol Dweck. Deze bestseller uit 2017 (herzien) gaat in op aangeboren versus aangeleerd. Als jouw mindset is dat je iets niet kan, dan zul je het ook nooit kunnen, want je wilt niet leren en falen. Als je complimenten krijgt over hoe slim je bent, wordt je dommer. Uiterst boeiend boek, lees mijn recensie! Je kunt dit boek kopen bij Bol.com en managementboek.nl. Ik vond het zo’n goed boek dat ik er een Samenvatting van schreef, te koop bij Bol.com (eBook), maar je koopt het goedkoper in mijn shop (ePub èn pdf).
Ons feilbare denken
van Daniel Kahneman. Moeder der managementboeken, waarin bijzonder aansprekend wordt uitgelegd hoe Systeem 1 (intuïtie, routine) en Systeem 2 (ratio, bewust) in je hersenen samenwerken. Die routines zijn makkelijk en snel, maar niet altijd juist…..Lees verder in mijn recensie! Je kunt dit boek kopen bij Bol.com en managementboek.nl. Ook van dit boek schreef ik een Samenvatting, deze is te koop bij Bol.com (eBook) en kun je goedkoper aanschaffen in mij eigen shop (eBook en pdf).
De auteur van De afvalpuzzel heeft ook veel boeken opgenomen over voeding, ontspanning en inspanning. Mijn selectie:
De edele kunst van not giving a f*ck
van Mark Manson. Dit boek uit 2016 geeft een nieuwe sleutel tot geluk: stoppen met altijd maar positief zijn en in plaats daarvan leren omgaan met onze tekortkomingen en tegenslagen in het leven. Want zodra we niet meer voor onze angsten, fouten en onzekerheden wegrennen maar pijnlijke waarheden onder ogen durven te komen, vinden we eindelijk de moed en het zelfvertrouwen waar we in deze tijden zo’n behoefte aan hebben. Lees hier mijn recensie! Je kunt dit boek kopen bij Bol.com en managementboek.nl.
Zout, suiker, vet. Hoe de voedselindustrie ons in zijn greep houdt
van Michael Moss uit 2014. Voedselproducenten blijken er alles aan te doen om ons te verleiden en een plekje in onze maag te veroveren, en houden ons zo afhankelijk van zout, suiker en vet. Het aantal mensen met zwaar overgewicht, diabetes en hartziektes is zo schrikbarend toegenomen dat men spreekt van een heuse obesitas-epidemie. Al jaren worden grote voedselbedrijven als Nestlé, Oreos, Kellogs, Procter & Gamble, Coca-Cola en Mars aangesproken op het ongezonde voedsel dat ze op de markt brengen. Zij weerleggen de kritiek met het argument dat de consument de keuze maakt en zij enkel de markt bedienen. Je kunt dit boek kopen bij Bol.com en managementboek.nl.
Slaap
van Matthew Walker uit 2018. Recente onderzoeken wijzen uit dat tijdens de slaap het brein ons vermogen verrijkt om te leren, te herinneren en logische beslissingen te nemen. Het herijkt onze emoties, bouwt ons immuunsysteem op, beïnvloedt onze stofwisseling en reguleert onze eetlust. Slapend afvallen…..Je kunt dit boek kopen bij Bol.com en managementboek.nl.
Elly Stroo Cloeck is specialist op het gebied van GRC en Internal Audit. Daarnaast schrijft ze samenvattingen en recensies van managementboeken. Ze ontving dit boek van Maven Publishing om te recenseren.