Het Japanse geheim van een lang en gelukkig leven, is de ondertitel van Ikigai van Hector Garcia en Francesc Miralles uit 2016. In tijden van Corona staat (lang) leven weer prominent op mijn agenda. Ook ben ik nieuwsgierig wat de ervaringen uit Japan zijn. Het is vast geen toeval dat daar zoveel super-oude mensen wonen.
Ikigai …
… betekent grofweg ‘het geluk van altijd bezig zijn’, maar is ook te vertalen als je doel, de bedoeling van je leven. Het is het onderwerp van het eerste hoofdstuk van dit ‘instructie-boek’. Die bedoeling is het samenvallen van wat de wereld nodig heeft, waar je goed in bent en waar je van houdt. Heb je dit gevonden, dan ga je nooit met pensioen en ben je dus altijd bezig.
Okinawa, Japan
In Okinawa, Japan, leven de mensen, en dan vooral de vrouwen, het langst. Het staat op de eerste plaats van de Blauwe zones, die verder bestaan uit Sardinië, Loma Linda in Californië, het schiereiland Nicoya in Costa Rica en Ikaria in Griekenland.
Het tweede hoofdstuk gaat in op een aantal factoren die onze levensduur beïnvloeden: jezelf mentaal uitdagen met nieuwe dingen, uit je comfortzone komen, stress vermijden, regelmatig bewegen, goed slapen. Tot zover niets nieuws onder de zon.
Hoe ontdek je je Ikigai?
De logotherapie van Viktor Frankl, zoals beschreven in zijn boek ‘De zin van het bestaan’ wordt in het derde hoofdstuk uiteengezet, omdat het een methode is om je bedoeling, de zin van je leven, je ikigai, te vinden. Niet te maken, nee, te ontdekken. Ook komt de methode van Zen-boeddhist Morita aan de orde.
In het vierde hoofdstuk wordt je passie uitgewerkt, aan de hand van het concept ‘Flow’ wat Mihaly Csikszentmihalyi in zijn gelijknamige boek heeft beschreven. Dat je je zo verlies in een activiteit dat je alle gevoel voor tijd verliest. Mooi zijn de voorbeelden van Japanse kunstenaars, waaronder een sushi-chef die drie Michelinsterren verdiende.
Super lang leven
De auteurs hebben een groot aantal superlanglevenden geïnterviewd of research naar hun leven gedaan, om achter hun geheim te komen. Een 117-jarige Japanse hield het simpel: sushi eten en slapen. Een 116-jarige Ecuadoriaanse zweerde bij nooit vlees eten. Een 122-jarige Française (de alleroudste mens ooit) deed niets bijzonders, en rookte zelfs tot ze 120 was. Een 114-jarige man uit de VS stelt dat bezig blijven, lichamelijk en geestelijk, zijn geheim was.
Hier halen de auteurs weinig gemeenschappelijks uit, hoofdstuk 5 trekt geen conclusies. Dus vertrekken ze naar Ogimi, een dorp op Okinawa, waar de bewoners het alleroudst worden. Wat doen die mensen daar? Na 100 interviews destilleren de auteurs 5 principes:
- Maak je geen zorgen. Glimlach, en amuseer jezelf.
- Zorg voor goede gewoonten. Vroeg opstaan, bezig zijn, gezond eten.
- Geef elke dag aandacht aan je vriendschappen. Help elkaar.
- Haast je niet. Eén ding tegelijk, niet multitasken.
- Wees optimistisch. Lach en wees dankbaar. Vier alles.
Nou, dat lijkt te doen. Opvallend is inderdaad hoeveel tijd de oudjes met hun buren doorbrengen. Na het werk natuurlijk, was meestal de moestuin is, of een handwerk zoals manden maken of weven.
Gezond eten
Gezond eten komt een paar keer terug, en hier is dan ook hoofdstuk 7 aan gewijd. Het eerste en opvallendste is het super-spaarzaam gebruik van zout: 7 gram per dag maximaal. Het Okinawa-dieet is heel bekend, omdat Okinawa ook het minst aantal hart- en vaatziekten van Japan heeft. Hoe ziet dat dieet eruit? *Gevarieerd eten, met name groenten. Achttien (!) verschillende soorten voedsel per dag. * Vijf porties groente en fruit per dag. 30% van de calorieën (in totaal max 1785 per dag) komt uit groenten. *Graan als basis, voornamelijk witte rijst. *Geen suiker, en als het toch moet: rietsuiker. *Niet eten tot je vol bent maar stoppen bij 80%. *Voedsel met veel oxidanten eten, zoals miso, tonijn, wortelen, nori, ui, zoete aardappel. *En de goede thee drinken: jasmijnthee, groene thee, witte thee.
Oefeningen
Een behoorlijk uitgebreid hoofdstuk 8 gaat over oefeningen: radio taiso, yoga. tai chi, qigong.. Hierbij plaatjes die uitleggen hoe je de oefeningen moet doen. De zonnegroet ziet er zo eenvoudig uit. Nu de zon nog.
Veerkracht
Het laatste hoofdstuk gaat over veerkracht. Mensen met Ikigai geven nooit op! Je kunt dit bereiken door het Boeddhisme en het Stoïcisme, met meditatie als een bekende oefening. Interessant is het stuk over Wabi-sabi (ik las eerst wasabi), wat gaat over de schoonheid van het veranderlijke, het imperfecte.
De Japanners bouwen bewust hun tempels met hout, en niet met steen zoals wij, om door het steeds weer herbouwen de veranderlijkheid te benadrukken. Het gaat meer om de traditie van het herbouwen, dan om het gebouw zelf. Een traditie is een langer leven beschoren dan een gebouw. Imperfectie geeft een mogelijkheid om te groeien. Mooi hoor!
Antifragiel
Het sluit af met een verhandeling over N. N. Taleb’s Antifragility. In tegenstelling tot robuustheid, wat gaat over de mogelijkheid schade te weerstaan, is antifragility de mogelijkheid sterker en beter te worden door die schade. Om antifragiel te worden doorloop je 3 stappen: Zorg voor meer opties; Wees conservatief in een bepaald groot gebied en neem risico in een paar kleine gebieden; Stop met zaken die je fragiel maken (snacken, social media, schulden).
Evaluatie
Alles bij elkaar is het een klein boekje dat veel onderwerpen behandelt. In die zin is het inspirerend, het zorgt ervoor dat je je verder gaat verdiepen. Dat moet ook wel, want het boekje blijft vrij oppervlakkig, met name rondom het vinden van je Ikigai. Ik ben vast niet de enige die dat vindt, want inmiddels is er een vervolg uit: ‘Vind je Ikigai.’
Ik gaf het boekje 3 1/2 *
En wat vind jij?
Je kunt dit boek kopen bij Managementboek.nl en bij Bol.com.
Verder lezen?
Voor de uitwerking van hoofdstuk 2 wordt gebruik gemaakt van Viktor Frankl‘s De zin van het bestaan. De kern van zijn betoog is: je kunt omstandigheden niet veranderen, maar wel hoe je ermee omgaat. Met dit in gedachten overleefde hij Auschwitz en hij hielp er ook andere gevangenen mee. Zijn logotherapie helpt je jouw ‘Ikigai’ te vinden. Hier lees je meer over dit boek.
In hoofdstuk 4 wordt kort uitgelegd hoe je met je Ikigai een activiteit kunt uitoefenen waarvan je in flow raakt, en alle gevoel voor tijd verliest. Dit is gebaseerd op het boek Flow van Mihaly Csikszentmihalyi. Dit is een absolute MustRead, ik schreef er daarom ook een Samenvatting van. Hier lees je meer over Flow, en hier koop je de Samenvatting van Flow.
Verder wordt veel ontleend aan het boek Antifragiel van N. N. Taleb. Hierin lezen we hoe we moeten handelen en leven in een chaotische wereld, hoe we moeten omgaan met wat we niet begrijpen. Antifragiel is alles wat met de tijd verandert en overleeft: evolutie, ideeën, politieke systemen, cultureel of economisch succes, opkomende steden, recepten, geruchten, oproer, rechtssystemen, bacteriële weerstand, de menselijke soort…Je kunt dit boek kopen bij Managementboek.nl en bij Bol.com.
En dan het vervolg op Ikigai: Vind je Ikigai van Hector Garcia en Francesc Miralles. Dit is een werkboek met opdrachten. Hoe kun je je ikigai precies vinden? En als je je ikigai hebt gevonden, hoe zorg je er dan voor dat je er elke dag naar leeft en erdoor geïnspireerd wordt en blijft? Je kunt dit boek kopen bij Managementboek.nl en bij Bol.com.
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management via haar bedrijf ESCIA. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.