Leonardo da Vinci leefde rond 1500 en was het creatiefste genie ooit. Hij verbond kunst met wetenschap en zag zo verbanden en patronen. Hij vond de (voor die tijd) meest innovatieve zaken uit en kwam doorlopend met nieuwe ideeën over uiteenlopende onderwerpen. Wow! Zo’n typetje kunnen we vandaag goed gebruiken, problemen genoeg die om een genie schreeuwen. Leonardo da Vinci – de biografie van Walter Isaacson uit 2017 geeft een uitstekend overzicht van zijn leven en inzicht in welk gedrag Leonardo zo speciaal maakte. Leerzaam!
Het managementboek Leonardo da Vinci,de biografie …
… is een dikke pil van zo’n 600 pagina’s, die niet alleen het leven van Leonardo beschrijft, maar ook uitgebreid ingaat op zijn achtergelaten werk: zijn schilderijen en zijn aantekenboeken, waarin hij zijn analyses en uitvindingen tekende en beschreef. Isaacson’s beschrijvingen van dat achtergelaten werk geven een uitstekend beeld van Leonardo’s persoonlijkheid en zijn manier van werken. Daarbij is de focus op zijn werk leerzaam én leuk, door het grote aantal illustraties van schilderijen en tekeningen, je kunt met Isaacson meekijken terwijl hij analyseert.
Misfit?
Leonardo wordt geboren als de onwettige eerste zoon van een notaris, is homofiel en linkshandig. Mijn eerste gedachte was: hoe is het mogelijk dat je met zo’n achterstand in die tijd zó succesvol kunt worden? Ik blijk niets van die tijd, de Renaissance, te begrijpen. Was Leonardo de wettige eerste zoon geweest, dan was hij vrijwel zeker notaris geworden. Als onwettige zoon werd er niet van hem verwacht dat hij de praktijk van zijn vader zou overnemen. Die vader heeft veel voor Leonardo gedaan: hem onderhouden, naar een leerschool van schilders gestuurd, opdrachten voor hem geregeld, contracten uit-onderhandeld, en hem een erfenis nagelaten.
Homofilie was in die tijd niet ongebruikelijk, maar wel een misdrijf en werd soms vervolgd. Leonardo werd twee keer van sodomie beschuldigd, maar er waren geen getuigen en de aanklachten werden weer ingetrokken. Desondanks maakt hij er nooit een geheim van, en zijn opdrachtgevers hadden er blijkbaar geen probleem mee. En zijn linkshandigheid maakt zijn werk makkelijker identificeerbaar: hij schreef van rechts naar links (tegen het vlekken) en tekende ook zo. Hij voelde zich ‘anders’, en dat kwam zijn carrière ten goede.
Homo universalis
De combinatie van kunst en wetenschap was gangbaar in die tijd in zijn geboortestad Florence. Leonardo zelf stelde dat om goed te kunnen schilderen, je moest weten hoe dingen werkten. Hij ontleedde lijken om de bot- en spierstructuur te begrijpen, en observeerde urenlang de natuur. Ook discussieerde hij met collegae. Hij las boeken maar overwegend deed hij experimenten. Hij was grenzeloos nieuwsgierig naar álles. Zoals wij nu een ‘to-do’-lijstje hebben, zo had hij letterlijk een ‘to-know’- lijstje. De uitvindingen vloeiden daar bijna automatisch uit voort. Leonardo’s aandacht voor details beschreef hij zelf als volgt: het kijken naar de bladzijde van een boek als geheel heeft geen enkele betekenis, je moet haar woord voor woord bekijken. En oog voor detail hád hij: zijn theorie over de werking van de hartklep werd als juist bewezen….in 1960!
Perfectionisme
Toch blijft het verbazingwekkend dat Leonardo al tijdens zijn leven zo beroemd was: hij publiceerde namelijk bijna nooit iets. Heel veel schilderijen zijn nooit afgemaakt, en heel vaak moest hij voorschotten terugbetalen aan de teleurgestelde opdrachtgevers. In zijn aantekenboeken staat regelmatig dat hij over een onderwerp een boek wil schrijven, maar dat deed hij nooit. Waarom niet? Hij was nooit uitgeleerd, het kon altijd beter! Zelfs de Mona Lisa is niet tijdens zijn leven ‘opgeleverd’, deze werd door zijn geliefde Salai na zijn dood verkocht.
Hij werkte dan ook jarenlang aan zijn schilderijen, elk jaar een paar verfstreken. Ze gingen overal met hem mee naartoe, hup op de muilezel, van Florence naar Milaan, naar Venetië, waar de volgende beschermheer zich maar bevond. Die adellijke of zelfs koninklijke beschermheren lijken nog het meest van zijn toneelstukken, of eerder: shows genoten te hebben: enorme, bewegende decorstukken, ‘vliegende’ figuranten, het moet groots geweest zijn! En veel van de uitvindingen begonnen als theater-props.
Succesfactoren
In het laatste hoofdstuk van dit ‘geniale’ boek, vat Isaacson de succesfactoren van Leonardo samen, die ook voor ons uitvoerbaar zijn: 1. Wees nieuwsgierig; 2. Vergaar kennis om de kennis zelf; 3. Observeer; 4. Begin met de details; 5. Zie ongeziene dingen (wees creatief); 6. Bijt je vast; 7. Laat je afleiden (zo zie je meer verbanden); 8. Respecteer feiten; 9. Treuzel (laat je ideeën sudderen); 10. Laat de perfectie de vijand zijn van het goede; 11. Denk visueel; 12. Graaf je niet in (verdiep je in meerdere vakgebieden); 13. Reik verder (verdiep je in zogenaamd onoplosbare problemen); 14. Fantaseer; 15. Behoud het kinderlijke gevoel van verwondering; 16. Schep voor jezelf, niet voor anderen; 17. Werk samen, innovatie is een teamsport; 18. Maak lijstjes; 19. Maak aantekeningen op papier (zodat ze de generaties na ons inspireren); 20. Stel je open voor mysterie.
Grappig is dat Isaacson door het boek heen Leonardo’s genie ook vaak vergelijkt met dat van Steve Jobs en Albert Einstein. Jobs was het bijvoorbeeld grondig eens met no 12, maar niet zozeer met no 10: hij was dan wel perfectionist, maar zijn vindingen gingen uiteindelijk wél de deur uit.
Geniaal
Isaacson’s biografie van Leonardo leest minder makkelijk weg dan die van Steve Jobs. Het maakt dan ook nogal verschil of je de persoon bij leven kunt interviewen, of zo’n 5 eeuwen na diens dood moet ‘reconstrueren’. Ik heb groot respect voor de manier waarop Isaacson zich in de werken heeft verdiept, maar de plechtstatige, bloemrijke taal waarmee hij de schilderijen beschrijft, sja. Maar ik ben dan ook geen kunstliefhebber, daar kan het door komen. De beschrijvingen van de aantekenboeken met de uitvindingen vond ik dan weer super-interessant! Het dagelijks leven van Leonardo is vlot en vaak grappig om te lezen en is verduidelijkt met veel context over de politiek en cultuur van die tijd. Een boeiend, leerzaam, geniaal boek!
Ik gaf het boek 4 1/2*
Ken je dit boek? Wat vond je ervan?
Koop dit boek
o.a. bij
- Managementboek.nl
- Bol.com
- Libris.nl, steun je lokale boekhandel
- Boekwinkeltjes, lekker duurzame exemplaren-met-ervaring
Keus genoeg!
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken. Abonneer je hier op de kwartalige nieuwsbrief.
Of abonneer je op de blog-updates!
[email-subscribers-form id=”1″]