Er was eens een kolonie pinguïns in de Zuidelijke IJszee. Een daarvan was Fred, een nieuwsgierig typje dat altijd een koffertje bij zich had. Fred maakte zich zorgen. Problemen met zijn vrouw? Teveel vis met kwik gegeten? Nee. Fred keek vaak uit over zee en observeerde de ijsberg, sinds jaar en dag het thuis van de kolonie. Zijn observaties en ideeën stopte hij in het koffertje. Hij vermoedde dat de ijsberg smolt…….
en daardoor onderwater grotten ontstonden die met water volliepen. Dat water zou in de winter weer bevriezen en de ijsberg laten exploderen. En die winter was al over 2 maanden! O jee!
Als je thuis op het punt van exploderen staat, moet er wat veranderen, is de strekking van deze prachtige fabel uit 2005 die het veranderproces in groepen en organisaties in 8 stappen weergeeft. Het is gebaseerd op de bestseller ‘Leiderschap bij verandering’ uit 1996 en van dezelfde auteur, John Kotter, Hoogleraar aan Harvard. Waarom een fabel? Omdat je een verhaal makkelijker onthoudt dan droge theorie, en ook dit grappige boekje met hilarische illustraties van bijna-menselijke-pinguïns maakt een zwaar onderwerp heel toegankelijk.
Hoe gaat het verder met de pinguïns? Ze doorlopen onder de bezielende leiding van pinguïn Alice, lid van de Leiderschapsraad (geen issues met quota daar op die ijsberg) de acht stappen van verandering en leefden nog lang en gelukkig, als nomaden hoppend van ijsberg naar ijsberg.
Wat zijn die acht stappen? 1. Creëer een gevoel van urgentie (een brekend bierflesje als voorbeeld helpt daarbij). 2. Verzamel een leidend team (een besluitvaardige vrouw mag niet ontbreken). 3. Ontwikkel een visie en strategie (praat eens met een zeemeeuw. Ze eten dan wel alles wat los en vast zit, maar hebben wèl ervaring met het nomadenbestaan). 4. Communiceer om draagvlak te krijgen (plaats ijsposters bij de beste visgronden, omdat vis vangen met je ogen dicht best lastig is). 5. Effen het pad voor anderen die de visie willen realiseren (vang vis voor de ijsbergverkenners). 6. Focus op kortetermijnsuccessen (vindt veel fijne ijsbergen in de buurt om uit te kiezen). 7. Houd het tempo hoog (vooral niet overwinteren op de oude ijsberg). 8. Creëer een nieuwe cultuur (volgend jaar weer verhuizen, naar een nog betere ijsberg; en het jaar erna wéér!).
Er is in de fabel (beperkt) aandacht voor de weerstand die verandering opwekt, in de vorm van pinguïn NeeNee (die òf naar zijn opa was vernoemd, òf naar zijn eerste woordjes, die dus niet MaMa of PaPa waren), die op een zijspoor wordt gezet, en ook beperkt voor de liminale fase, halverwege de verandering (al ijsberghoppend ben je een zwemmend buffet voor zeehonden).
Het compacte boekje (je leest het in minder dan een uur uit) is een mooi hulpmiddel om veilige discussies over verandering te voeren of om in een training te gebruiken. Het verhaal blijft ook hangen merk ik, omdat je je met een van de pinguïns identificeert. Voor mij Alice, natuurlijk.
Elly Stroo Cloeck is specialist op het gebied van GRC en Internal Audit. Daarnaast schrijft ze samenvattingen en recensies van managementboeken.