Minder vlees eten en minder vliegen zijn goed voor duurzaamheid, dat weten we allemaal. Minder aandacht krijgt ons digitale leven. IT is de kern van menig bedrijf, en ook privé spelen computers en devices een belangrijke rol. Wat kunnen we daar duurzamer doen? In Green IT van Jan Hoogstra en Eric Consten uit 2024 lezen we veel tips, gedetailleerde en vaak technische uitleg en een methode om hiermee aan de slag te gaan.
De focus ligt in dit boek op energiebesparing, andere onderwerpen zoals grondstoffenverbruik en circulariteit krijgen wat minder aandacht. Er is een flink aantal interviews met praktijkmensen opgenomen, die veel inzicht geven in wat op dit moment al mogelijk is. Al met al heel informatief en redelijk geschikt voor in duurzaamheid geïnteresseerde non-IT-managers, die wel over wat minpuntjes in de uitvoering heen moeten stappen.
Het managementboek Green IT ….
… gaat uitdrukkelijk over de impact op duurzaamheid van IT, niet door IT. Een initiatief als zoekmachine Ecosia, die een boom plant voor elke search, wordt dus niet behandeld (maar wel even genoemd). De componenten van IT die impact hebben op duurzaamheid zijn de gebruikers, de hardware, software, netwerk, gegevensopslag en infrastructuur. Hier worden aparte hoofdstukken aan gewijd, met elk een ‘Ambitious Win’ en die steeds afsluiten met leestips voor verdere verdieping, een aantal algemene tips, en een invuloefening gebaseerd op een model met categorieën en jaarlagen. Al deze invuloefeningen leiden aan het eind van het boek tot een wat rudimentaire ‘roadmap’. Ik geef je wat zaken die me opvielen.
Regelgeving en de factor Mens
Het boek begint met een heel nuttig en goed geschreven hoofdstuk over een potentieel saai onderwerp: Regels en Richtlijnen. Die R&R worden kort en simpel uitgelegd, heel knap. Aan de orde komen ESG, SDG’s, CSRD, CSDDD, de Taxonomie en, heel interessant, hoe het nu precies werkt met de scopes van CO2 uitstoot en CO2-equivalenten (CO2e). Daar zat voor mij bepaald wel wat nieuws tussen! Heel terecht is de Ambitious Win van dit hoofdstuk: begin snel met de CSDDD, publiceer hierover en vestig zo je reputatie. Dit hele hoofdstuk heeft een positieve toon: die regels zijn ‘enablers’ en niet om je te pesten.
Het hoofdstuk daarna, Mens, is erg algemeen, en behandelt gedragsverandering, van Onbewust Onbekwaam naar Onbewust Bekwaam. Sterk is wel de Ambitious Win hier: de praktijk van ‘budgetten opmaken’ tegengaan. Onnodige aankopen doen is héééél onduurzaam. Ook moeten de KPI’s van de medewerkers duurzaamheid ondersteunen, ook op langere termijn.
Apparatuur
Het hoofdstuk over Apparatuur vond ik erg interessant, zoals het rekenvoorbeeld over de uitstoot van de smartphone en de laptop. De eerste is veel duurzamer, door het lagere energieverbruik tijdens het gebruik ervan. Een laptop is qua gebruik dan wel weer zuiniger dan een desktop. De Ambitious Win is ook interessant: Werknemers hun laptop ook privé laten gebruiken (scheiding werk-privé qua security goed te doen met USB-stick). Werknemer betaalt een klein bedrag per maand en als het spaarsaldo gelijk is aan de restwaarde is hij eigenaar. Vanaf dat moment betaalt de werkgever aan de werknemer voor het gebruik. Zo is er een prikkel langer met een laptop te doen. Mooi model! Ongetwijfeld hoort er een beoordeling van de snelheid van de laptop gedurende de levensduur bij, want een trage laptop, die productiviteit vermindert en óók nog eens geld kost is misschien wel duurzaam, maar niet zo effectief voor de werkgever.
Verder in dit hoofdstuk een stuk over Device-As-A-Service (bruikleen, daarna refurbishen) van Fairphone, wat als een geweldig concept klinkt maar mislukte wegens te weinig belangstelling. Wij Mensen willen onze telefoon bezitten, uit emotie, blijkbaar. Jammer, want refurbishen is super duurzaam. Ook in dit hoofdstuk een lang stuk over de positieve kanten van thin client, wat energie bespaart en levensduur verlengt. Het afsluitende interview met een ‘afvoerder’ van apparaten was ook heel boeiend.
Software en netwerk
Dan een hoofdstuk over Software. Alweer interessant! Een goed idee is om gedeeltelijk weer terug te gaan naar batchverwerking, en dan natuurlijk als de zon schijnt! Ook staat er een goede uitleg in van ‘Green Coding’. In de tips staat AI als energieverslinder genoemd, dat vind ik wel érg weinig aandacht voor iets wat al zóveel gebruikt wordt, voor (vaak nog) nutteloze doelen, en alle energiebesparing in een bedrijf zomaar teniet kan doen.
Netwerk is hoofdstuk 6, wat begint met een stukje historie over ARPANET, Ethernet en TCP/IP. De eerste twee wat overbodig, maar het derde interessant vanuit duurzaamheidsoogpunt: het is al 50 jaar oud en niet toegesneden meer op de huidige bedrading en gebruik van het netwerk. Dat levert onnodig energieverlies op. Verder een wat technisch stuk over switches en routers, en dat reorganisatie van het netwerk en vervanging of vermindering van switches een relatief grote energiebesparing kan opleveren. Ook hier een Ambitious Win: monitor het gebruik van ruimten, sluit af wat niet gebruikt hoeft te worden en bespaar zo op verwarmingskosten. Dit valt dan wel onder duurzaamheid door IT, en niet van IT. Maar toch: nuttig.
Datacenters en nutsvoorzieningen
Het volgende hoofdstuk gaat over Datacenters, zowel intern als extern. Ik begrijp nu waarom Nederland zo interessant is om een datacenter neer te zetten: de Amsterdam Internet Exchange., een van de grootste internetknooppunten ter wereld. De sociale aspecten van externe datacenters, denk aan impact op en betrokkenheid van omwonenden, horen trouwens óók bij duurzaamheid, stellen de auteurs. De koeling van een datacenter is de grootste energievreter, en we leren verschillende manieren van koeling, wat ze kosten en hoe duurzaam ze zijn. Warmtelevering aan de omgeving is heel duurzaam, maar om hier vergunning voor te krijgen is lastig.
Hoe meer data je opslaat in een datacenter, hoe hoger het energieverbruik. Data opschonen is dus nuttig. En dit heeft ook positieve effecten op de AVG (maximale bewaartermijnen), WOO (wat je weggooit kan niet worden opgevraagd) en Belastingdienst (idem, dus alles na 10 jaar weggooien). Hoe groot de invloed is van cultuur (autonomie van onderzoekers) op het opschonen van hardware en software blijkt uit het interview met een IT-er van een universiteit, heel goed om die aspecten expliciet te noemen.
En dan de Nutsvoorzieningen: gas, water, elektra. Hoe zou je dit als manager kunnen beïnvloeden? Bij de keuze van je energieleverancier niet alleen op prijs afgaan, natuurlijk. Een andere tip is collectieve inkoop, zodat je invloed hebt op het beleid van de leverancier. Verder wordt hier het probleem van netcongestie en teruglevering besproken. Wist je trouwens dat je alleen voor jezelf energie mag opwekken, maar niet voor de buurman? Doodzonde … Minder regulering is wenselijk.
Stappenplan
Het boek sluit af met een hoofdstuk Stappenplan. Dat is deels gebaseerd op een maturitymodel, wat bij IT-ers welbekend is, maar bij non-IT-managers wellicht minder. Het wordt gecombineerd met de Plan-Do-Check-Act-cyclus, en resulteert in 11 stappen, die nogal voor de hand liggen. De bijbehorende roadmap is een simpele matrix met de 6 componenten en de drie jaren.
Evaluatie Green IT
De doelgroep van het boek is non-IT-managers, die verantwoordelijk zijn voor duurzaamheid binnen hun afdeling of bedrijf. Dit boek geeft heel veel informatie en handvatten om het gesprek met de IT-afdeling aan te gaan. Soms is die informatie wat overbodig, zoals de historie van bepaalde componenten (ARPANET, Cobol). En soms is de informatie best technisch, zoals het reorganiseren van de switches. De diepgang van de hoofdstukken is ook verschillend, de Mens- en Stappenplan-hoofdstukken zijn vrij oppervlakkig en (te) simpel, de technische hoofdstukken (te) gedetailleerd. Dit komt waarschijnlijk door de achtergronden van de beide auteurs. Met z’n tweeën schrijven is niet zo makkelijk!
Dat gezegd hebbende staan er ongetwijfeld veel tips en voorbeelden in die nieuw zijn voor zowel IT- als non-IT-managers en goed gebruikt kunnen worden in de aanpak van duurzaamheid van IT. Wat me wel verbaasde is de relatief geringe aandacht die het AI-gebruik in het boek krijgt. Als exceptionele energievreter kun je niet om AI heen, en wat tips of voorbeelden over AI-beleid wat hierop is toegesneden hadden het boek completer gemaakt.
De focus in het boek ligt op energie, wat begrijpelijk is omdat het (zo begrijp ik) de meeste uitstoot veroorzaakt. Toch had een meer gestructureerde opname van de andere categorieën (processen, gegevensopslag, materiaal en circulariteit) wel wat toegevoegd. Deze categorieën staan nu een beetje hap-snap in de tekst, en hebben relatief weinig uitgewerkte voorbeelden.
Informatief en relevant
Het boek is informatief, en bevat veel verwijzingen naar bronnen. De interviews zijn uitstekend, complimenten voor de keuze van de gesprekspartners en het uitwerken van de informatie. Ze geven goed de mogelijkheden en dilemma’s weer en bestrijken veel verschillende functies, bedrijven en onderwerpen.
Duurzame IT is super relevant omdat we heel veel met IT doen, en dit minder makkelijk af te schalen is dan vlees eten en vliegen. Heel goed om een fijn leesbaar overzicht te hebben van wat in dit domein allemaal mogelijk is. Natuurlijk verandert de wereld snel en is de informatie bepaald niet tijdloos. Toch geeft het goed de richting aan waarin je jezelf kunt verdiepen en zorgen dat je bijblijft.
De technische uitvoering is minder. Wat typo’s en ontbrekende woorden. Af en toe wat houterig of te formeel lopende zinnen (‘de discussie aangaan’, wat is er mis met ‘discussiëren’?). Plaatjes die net te klein zijn om goed te kunnen lezen, of weinig toevoegen. Alles in zwart/wit, wat natuurlijk wel duurzamer is dan kleur. Maar geen duurzaam papier gebruikt, dat is dan weer jammer. En geen eBook beschikbaar, hééél jammer, want dat is voor veel-lezers óók duurzamer.
Ik gaf het boek 3 ½*
Ken je dit boek? Wat vond je ervan?
Koop Green IT
o.a. bij
of
of
Libris.nl, steun je lokale boekhandel
Voor bovenstaande links krijg ik een beetje provisie. Zonder provisie:
Boekwinkeltjes, lekker duurzame exemplaren-met-ervaring
Keus genoeg!
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.
Abonneer je hier op de kwartalige nieuwsbrief of op de wekelijkse blog-updates!