Een kilo van ons lichaamsgewicht is beestjes: virussen, bacteriën, parasieten. Die houden ons gezond, trainen ons immuunsysteem. Een poeptransplantatie van een gezond mens, kan een zieke genezen als antibiotica niet helpt. Maar niet alleen in de darmen, ook tussen de oren zitten de beestjes. Toxoplasma bijvoorbeeld. Deze bacterie kan zich alleen in katten vermenigvuldigen. Maar ja, hoe kom je daar? Die bacterie zorgt dat het in dat deel van de hersenen van de gastheer terecht komt waar seksuele aantrekkingskracht wordt geregeld. Zit het in de hersenen van een muis, dan gaat die muis naar de kat toe, in plaats dat hij vlucht. Hap, slik, en de bacterie zit in de kat. Wij hebben die bacterie ook, en hebben een voorkeur voor de geur van kattenferomoon, wat in veel parfums zit, zoals Chanel 5. Menselijke dragers (30% van de wereldbevolking) krijgen sneller een auto-ongeluk, en vrouwelijke dragers kopen meer designerkleding. Wetenschappelijk bewezen!
Ik citeer uit 1 van de 195 korte bijdragen in Wetenschappelijke Parels …
… van wetenschappers uit de hele wereld, aan wie is gevraagd: wat is het belangrijkste recente (wetenschappelijke) nieuws? De nieuwsfeiten komen uit 2015 en 2016 en betreffen allerlei onderwerpen: ruimtevaart, DNA, psychologie, natuurkunde, klimaat, wiskunde, geneeskunde……
Ik vond het een geweldig boek! Sommige, maar zeker niet alle nieuwtjes kende ik, maar de blik die de wetenschappers (en anderen) erop werpen is steeds anders: soms technisch, soms filosofisch en soms ronduit grappig!
Zo’n grappig stukje gaat over hoe uniek wij mensen, als levende wezens zijn. Op het MIT stelt men nu dat ‘leven’ betekent dat je door energie gaat metaboliseren, bewegen en zelfs repliceren. Wij mensen, maar ook kevers en bacteriën doen dat met zonlicht. Nu blijkt dat alle moleculen dit doen, soms duurt het een paar miljard jaar, maar toch. Maar duinen bewegen ook, door de wind, en draaikolken bewegen door de zwaartekracht. Leven zij dan ook? Gelukkig zijn we in één opzicht wel uniek: geen enkele soort verbruikt zoveel energie als wij…..
Zijn onderzoeken onbetrouwbaar?
Een aantal bijdragen gaat over de toegevoegde waarde van de wetenschap. Zijn oudere onderzoeken wel betrouwbaar? Wat doe je met uitkomsten als er een kans is dat de data onbetrouwbaar zijn? Gelukkig is er op dat vlak ook goed nieuws:
In september 2015 wordt voor het eerst een door Albert Einstein (in 1915!) voorspelde zwaartekrachtgolf gemeten. Hij dacht dat ze te klein waren om ooit gemeten te kunnen worden, maar nu is het dan toch gelukt: op die dag veranderde de afstand tussen Parijs en Berlijn 0,2 seconden lang opeens 10 tot de MIN 12-de millimeter! Dit is niet alleen nieuws, maar ook bijzonder nieuws: alle onderzoekers ter wereld zijn het hierover eens, ongeacht hun nationaliteit, religie of cultuur. Het is een feit! En geen ‘mening, zoals klimaatverandering’.
Andere onderwerpen?
Nog een kleine bloemlezing om een indruk te geven van de onderwerpen:
Stel je eens voor wat een vliegticket zou kosten als we elk vliegtuig na 1x vliegen naar de schroothoop zouden brengen. Zo was het altijd met de ruimtevaart: de boosterraket kan maar 1x gebruikt worden en kost een paar honderd miljoen dollar. Maar eind 2015 lukt het SpaceX en Blue Origin om hun draagraketten weer te laten landen en te hergebruiken. We kunnen weer gaan dromen over de ruimte!
Dan het algoritme van Babai, een technisch stukje over isomorfie van netwerken en quasipolynominaliteit. Abracadabra voor mij, maar de conclusie was zelfs voor leken duidelijk: computers worden door dit algoritme zo krachtig dat onze encryptiesleutels bij het grofvuil kunnen. Dat is slecht nieuws, in deze tijd van Ransomware!
Bij sommige mensen denk je dat het allang gebeurd is maar nee, pas sinds een paar jaar is het mogelijk Neanderthalers te klonen. En allerlei uitgestorven dieren zoals mammoeten en sabeltandtijgers. De-extinctie heet het. Maar moet je dat willen, moreel en ethisch? Kunnen we de gevolgen wel overzien? Jurassic Park is er niets bij!
Peter Gabriel (de musicus ja) schreef een bijdrage naar aanleiding van het nieuws dat een hersenscanner beschikbaar komt voor consumenten, tegen schappelijke prijzen dus. Gedachten kunnen vertaald worden in beelden. Dahaaag, privacy!
Schijt (aan) geld
Bijzonder grappig is een idee van Jaewon Cho, hoogleraar milieutechniek, die voorstelt om twee problemen in 1 klap op te lossen. Geld als ruilmiddel is virtueel geworden, er is eigenlijk geen relatie meer tussen de mens en geld. De WC doorspoelen heeft allerlei milieubelastende effecten. Laten we voortaan betalen met FSG: Feces Standaard Geld. Onze ontlasting wordt omgezet in geurloos poeder, en dat is in te ruilen voor FRG-credits. Omdat ieder mens een bepaalde dagelijkse hoeveelheid ontlasting heeft, kan het goed gebruikt worden als een soort basis-inkomen. Het poeder zelf is waarschijnlijk best om te zetten tot brandstof, zoals bio-diesel………..
Alle stukjes zijn door de wetenschappers zelf geschreven en door diverse mensen vertaald, wat het boek heel afwisselend maakt. Natuurlijk kan Alex Pentland (die ik nog ken van zijn boek Sociale Big Data) het niet laten op zijn bekende wijze op te scheppen over zijn betrokkenheid bij de ‘datarevolutie’, maar zijn passie voor het uitbannen van armoede en ziekte door big data blijft fascinerend.
Het is een inspirerend boek, vol ‘food for thought’ en uitzonderingen daargelaten, heel toegankelijk geschreven. Een dikke pil (525 pagina’s), die je heel wat avonden bezighoudt!
Wetenschappelijke parels (Know this: Todays most interesting and important scientific ideas, discoveries and developments) van John Brockman
Mijn waardering: 4 1/2 *
Elly Stroo Cloeck is specialist op het gebied van GRC en Internal Audit. Daarnaast schrijft ze samenvattingen van managementboeken en recensies. Voor deze recensie ontving zij het boek ‘Wetenschappelijke parels’ van Maven Publishing