Ik pikte Dominee van de Duurzaamheid van Leen Zevenbergen uit 2021 op in een minibiebje. ’25 sprankelende preken over de hemel op aarde’, wordt de lezer beloofd. Preken, dominee, dat klinkt als een opgeheven vingertje en daar houd ik niet van. Precies! zegt Zevenbergen in zijn inleiding, wat hij zijn manifest noemt. Nederlanders houden niet van opgeheven vingertjes, we bepalen zelf wel wat we doen en wat goed voor ons is. En dat moet afgelopen zijn!
Mensen nemen niet de tijd om zich in de materie te verdiepen en weten dus helemaal niet wat goed voor hen is. Maar de problemen moeten wel opgelost worden. Dat vereist drastische maatregelen. Daar ben ik het helemaal mee eens.
Zevenbergen stelt in zijn manifest ook dat duurzaam leven leuk is, dat duurzame bedrijven leuk zijn. Duurzaam leven ‘is maar één keer op vakantie, ook leuk! Minder of geen vlees eten, ook lekker!’ Niet-duurzame bedrijven zijn ‘nare bedrijven met nare mensen die het prima vinden slechte producten te verkopen, de aarde uit te putten en veel geld te verdienen terwijl de armoede om hen heen schrijnende vormen aanneemt. Daar wil je toch niets mee te maken hebben?’ Dit kondigt de toonzetting van het boek aan: simpel qua taalgebruik en ook vrij simpel qua inhoud.
Het boek Dominee van de Duurzaamheid …
… bevat dus 25 ‘sprankelende en inspirerende preken over de hemel op aarde’. Het pakt veel verschillende onderwerpen beet in korte essays die worden afgesloten door een paar take-aways. Ik kan er nauwelijks een samenvatting van geven, het is te divers. Daarom maar een aantal punten die ik interessant vond, om een indruk te geven.
Het eerste essay gaat over het elitaire karakter van duurzaamheid. De gemiddelde inwoner heeft er niets mee, maakt zich zorgen hoe de eindjes aan elkaar geknoopt moeten worden, heeft wel wat anders aan het hoofd. Daarnaast zaten de milieuactivisten lang in een bubbel van ‘wij tegen de rest’ en werd er geen verbinding gelegd met die rest. Zevenbergen concludeert dat het taalgebruik van de duurzaamheidsbeweging eenvoudiger moet, en de voorbeelden ook. In dit boek geeft hij het goede voorbeeld.
De tweede preek stelt onder andere dat het veroordelen van anderen die niet (genoeg) duurzaam leven, geen goed idee is, het wekt weerstand op. (Jeetje, eet jij nog steeds vlees? Wat? Werk je bij een oliemaatschappij?).
Interessante punten, maar niet over duurzaamheid
Zo heeft elke preek wel een interessant punt, bijvoorbeeld het fenomeen ‘schaamlapproject’ uit preek 10. Een project om een positieve indruk achter te laten, maar die vrijwel geen impact heeft. Zonnepanelen bij een sigarettenfabrikant. Maar ook: een tekstschrijver een bevlogen verhaal voor de CEO laten schrijven, externe adviseurs een visiedocument laten opstellen, externe sprekers het personeel laten inspireren. Waarom kun je dat zelf niet? Ben je wel authentiek, heb je die passie wel? Ben je wel een echte leider?
Naast deze interessante punten, las ik over duurzaamheid zelf weinig nieuws. Dat kan natuurlijk omdat ik al veel lees over duurzaamheid, dan is alles al een keer gezegd. Ook kan het zo zijn omdat de preken zijn ‘mogelijk gemaakt door eerdere uitgaves van Leen Zevenbergen’, en dan met name door Once Upon A Future, wat hij schreef samen met Ruud Veltenaar en wat ik in 2020 las. Dit boek lijkt wel een samenvatting van die best dikke pil! Desondanks geeft het een goed overzicht van de problemen en de mogelijke oplossingen.
Vraagtekens
Een aantal preken hebben stellingen die niet zozeer inspiratie oproepen als wel vraagtekens. Bijvoorbeeld: er zijn 800 miljoen Culturele Creatieven, de Modernisten en de Culturele Creatieven zijn bijna even grote groepen en hebben de Traditionalisten achter zich gelaten. Ehhh, met een wereldbevolking van 8 miljard mis ik dan nog een groepje van zeg zo’n 5 miljard. Dat klopt wiskundig niet helemaal.
Ander voorbeeld: ‘Het fenomeen van het niet meenemen van alle gemaakte kosten voor kleding, voedsel, benzine en andere vormen van energie noemen we ‘true costing’. ‘Ehh, nee. Het wél meenemen van die externaliteiten noemen we True Pricing of True Cost Accounting.
Leesbaarheid
Zevenbergen adviseert om elke dag één preek te lezen. Dat is een goed advies, want hij herhaalt veel in die preken, als je het boek in één keer uitleest gaan die herhalingen wel irriteren. Wat dat betreft lijkt het wel op een verzameling columns, achteraf gebundeld, in plaats van een boek met een rode draad. Ook binnen de essays is de indruk vooral: rommelig. Veel onderwerpen en meningen die kort geadresseerd worden, zonder een duidelijke link naar een eerder onderwerp.
Het simpele taalgebruik ging mij, hoe goed bedoeld ook, op den duur irriteren. Het is soms bijna kinderlijk. Daarnaast: op de ene pagina legt hij uit wat ‘authentiek’ is, op de andere pagina heeft hij het over ‘genetische modificatie’, zonder verdere toelichting. Dan wordt het simpele taalgebruik eerder een gimmick. De schrijfstijl van Leen is heel karakteristiek, daar moet je van houden. Enthousiasmerend, maar voor mij net even té. Ad-hoc, springend van het ene onderwerp naar het andere, daar ben ik té blauw voor. Ook gaat het vaak (ook in zijn andere boeken) over hemzelf, over zijn successen, wat op mij op den duur te opschepperig overkomt.
Dit is een nuttig boek voor mensen die houden van snel en simpel, die nog weinig weten van klimaatverandering en duurzaamheid en die één preek per dag een prima tempo vinden. Ik ben bang dat ik niet in die doelgroep val …
Ik gaf het boek 3*
Ken je dit boek? Wat vond je ervan?
Koop dit boek
o.a. bij
- Bol.com
- Boekwinkeltjes, lekker duurzame exemplaren-met-ervaring
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken. Abonneer je hier op de kwartalige nieuwsbrief.
Of abonneer je op de blog-updates!
[email-subscribers-form id=”1″]