B Corps, PV-panelen, Groningse aardbevingen, blauwe economie, klimaatvluchtelingen, de nieuwe zijderoute, geopolitiek, holos, veganisme. GABV, homo verus, eigendom van data, humaritme, sociaal kapitalisme, CRISPR-cas, electroceuticals. Al deze onderwerpen en nog veel meer komen in het veelomvattende boek Once upon a future van Leen Zevenbergen en Ruud Veltenaar aan de orde.
Ook als je al deze onderwerpen al diepgaand kent (wat bij mij bepaald niet het geval was) weet ik zeker dat je bij het lezen van dit boek andere onderwerpen tegenkomt die je nog niet kent. Dat is wat mij betreft ook gelijk het meest waardevolle aan dit boek, het maakt pijnlijk duidelijk hoeveel je nog niet weet. Sommige onderwerpen krijgen wat meer aandacht dan andere, en dan google je wat voor een beter begrip.
De auteurs zijn erin geslaagd om de kernpunten uit een flink aantal uitstekende boeken over de problemen van onze maatschappij, samen te vatten en te combineren in een vlot geschreven verhaal. Als je geen zin of tijd hebt om al deze must-reads te lezen, dan is dit boek zeker een goed alternatief.
Once upon a future…
…valt uiteen in 4 delen: De eerste drie hoofdstukken beschrijven de huidige situatie. In hoofdstuk 4 gaat de aandacht met name uit naar ons, de mensheid, de mens, de burger. In hoofdstuk 5 schetsen de auteurs een viertal scenario’s voor de toekomst en uiteindelijk in hoofdstuk 6 spreken ze ons persoonlijk aan om in actie te komen.
Het eerste en grootste (65%) deel van het boek heeft een dermate brede scope dat ik me niet waag aan een overzicht daarvan! Met dit deel beogen de auteurs ‘onder meer een helder beeld te geven […] niet of nauwelijks beïnvloed door sentimenten, nepinformatie, opinies van anderen, [….]’. Dat is een uitstekend streven, maar of ze dit doel bereiken, weet ik zo net niet. Ik lees zinnen als: ‘Het is een draconisch wonder dat we ons zo lang afhankelijk hebben gemaakt van obscure oliestaatjes die journalisten in stukken hakken.’ En: ‘In toenemende mate beginnen politici, die helaas voornamelijk belangstelling lijken te hebben voor hun korte termijn populariteit, .[…]. Of je het hier nu mee eens bent of niet, dergelijke uitspraken horen niet thuis in een boek dat objectief beoogd te zijn. Nog daargelaten dat de bronnen voor dit boek louter andere boeken zijn en geen wetenschappelijke onderzoeken, waardoor de lezer dus zeker ook de meningen van anderen voorgeschoteld krijgt.
Gedrag
Het tweede deel gaat onder andere over ons gedrag als homo economicus en het belang om een homo verus te worden, om een andere mindset te krijgen. Dit onderdeel is bijna spiritueel. Verder komen de 17 SDG’s en de voortgang van de eerdere millenniumdoelen aan de orde, de politiek en populisme, de slimme stad van de toekomst en minder vlees eten, en sociaal kapitalisme, wat beoogt om sociale en ecologische progressie te boeken. Ook het boek Drawdown van Paul Hawken wordt hier behandeld. Hierin zijn 100 concrete maatregelen te vinden om te klimaatcrisis te lijf te gaan. Interessant!
De scenario’s in het derde deel zijn niet erg verrassend, ze borduren voort op wat we nu al weten. Behalve dan de cacmaten en de mobiele steden, dat zijn interessante vondsten (van de auteurs?). In het vierde scenario presenteren de auteurs een model, de snelkookpan, waaruit we kunnen afleiden dat ons een revolutie te wachten staat. En daar is actie voor nodig.
Actie
Hoe je in actie komt, is het vierde en laatste deel. Hier draait het om de ‘cultural creatives’, een groep die in de jaren ’70 ontstond en ‘superhoopgevend’ is, en zich inzet voor een betere wereld. Inmiddels zou al tegen de 30% van de wereldbevolking cultural creative zijn. Het ‘Why’ van Simon Sinek, onze waarden, en het streven naar geluk is de opmaat naar het allerlaatste subhoofdstuk: wat moeten we minimaal doen om zo snel mogelijk een betere wereld te creëren? Denk aan plantaardig, seizoensgebonden en regionaal eten, minder eten weggooien, duurzamer reizen, minder en schonere energie verbruiken. Lekker concreet en makkelijk haalbaar. Het zal niet àlle maatschappelijke problemen oplossen, maar je moet ergens beginnen.
Schrijfstijl
De auteurs hebben een eigen, wat populistische, schrijfstijl die aan spreektaal doet denken, zodat het lekker vlot wegleest. Alsof je naar een conference of trendwatcher-optreden aan het luisteren bent.
Die schrijfstijl is apart en modern. In korte paragrafen met een kopje, wordt een onderwerp belicht. Soms gaat het onderwerp verder in een volgende paragraaf, en soms ook niet. Je leest zo’n paragraaf in 1 minuut. Het doet heel erg denken aan een (superlang en beetje ad-hoc) blog. Ik denk dat millennials zich hierdoor wel aangesproken voelen! Jammer genoeg trof ik wat spelfouten aan, waarvan de meest pijnlijke toch wel Kate Rayworth was (2x). Gelukkig staat zij wel goed in de inspiratielijst.
Diepgang
Met zoveel onderwerpen is het onvermijdelijk dat er, ondanks de omvang van het boek, niet heel veel diepgang wordt bereikt. Daarmee is het een uitnodiging om je verder te verdiepen in die onderwerpen, en zelf je mening te vormen. Daarin is het boek zeer goed geslaagd, ik heb nu een lange lijst met boeken die ik wil lezen voor verdere onderbouwing.
Opvallend vond ik dat er hier en daar een herinnering uit het leven van Leen (ooit accountant) is opgenomen, maar niets van Ruud (‘scientivist’). Je vraagt je af of er in diens leven niets relevants heeft plaatsgevonden. Maar nee, dat zal met de persoonlijkheid van de auteurs te maken hebben. Zij vormen waarschijnlijk een mooie combi van achteruitkijken en toekomstdenken.
Je kunt dit boek kopen bij Managementboek.nl en Bol.com
Verder lezen?
De auteurs verwijzen naar een indrukwekkende lijst van boeken, waarvan ik een aantal heb gelezen. Hier vind je er 5 die ik zeker aanbeveel:
Nooit Af van Martijn Aslander en Erwin Witteveen uit 2015. Dit is één van mijn must-read boeken! Meer informatie, recensie en dergelijke vind je hier.
Sapiens en 21 lessen voor de 21-ste eeuw van Yuval Noah Harari. Sapiens staat natuurlijk op mijn must-read overzicht, kijk hier. De 21 lessen las ik onlangs, en ik schreef er een recensie over.
De waarde van alles van Mariana Mazzucato uit 2018. Zij vraagt zich af wat er nou meer waarde toevoegt, de banken met hun derivaten of de ‘vitale beroepen’. En waarom een bijdrage leveren aan het bbp nu zo alles bepalend is, en niet het nut. Natuurlijk een must-read!
Voor mij begon de belangstelling voor duurzaamheid bij het uitstekende boek Donuteconomie van Kate Raworth. Ik heb hier een gratis Samenvatting van! Meer over dit must-read boek en die gratis samenvatting lees je hier.
Nog verder lezen
Dan 2 boeken die ik niet ken maar die ik zeker ga lezen, zo boeiend is de inhoud beschreven in Once upon..:
Blauwe economie van Gunther Pauli uit 2012. Gunter Pauli, voormalig directeur van Ecover en lid van de Club van Rome, laat in zijn boek zien dat het echt mogelijk is te komen tot een duurzame manier van produceren en consumeren door goed naar natuurlijke systemen te kijken. Kennis van de wijze waarop organismen – van bacteriën en weekdieren tot reptielen en zoogdieren – zijn gevormd en functioneren, kan ons helpen oplossingen te formuleren voor de vele uitdagingen in de nabije toekomst. Enkele voorbeelden van de honderd projecten zijn het kweken van paddenstoelen op pulp uit de koffiebonenteelt, het gebruik van slachtafval in de wormenteelt, waterdamp opvangen op de manier zoals de Namibische woestijnkever dat doet en een efficiëntere opwekking van zonne-energie volgens het proces van fotosynthese. Klinkt superboeiend! Je kunt dit boek kopen bij Managementboek.nl en Bol.com
Drawdown van Paul Hawken uit 2017. De 100 meest effectieve oplossingen om klimaatontwrichting te keren, gebaseerd op nauwgezet onderzoekswerk door vooraanstaande wetenschappers en beleidmakers van over de hele wereld. Als we de gepresenteerde oplossingen op mondiale schaal toepassen, dan kunnen we de opwarming van de aarde niet alleen afremmen, maar zelfs een keerpunt bereiken, waarbij de broeikasgas-concentraties in de atmosfeer na een piek zelfs aan een daling beginnen. De “Drawdown’-maatregelen bieden dus een hoopvol klimaatperspectief. Bovendien leveren ze een hele reeks van andere voordelen op – voor onze gezondheid, veiligheid, welvaart en welzijn. We kunnen dus de huidige planetaire klimaatcrisis ombuigen tot een geweldige kans om onze wereld rechtvaardig en leefbaar te maken. Je kunt dit boek kopen bij Managementboek.nl en Bol.com
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management via haar bedrijf ESCIA. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.