Wil je de wereld beter maken? Leefbaar achterlaten voor de volgende generatie? Dan is een ‘like’ op LinkedIn of Facebook niet genoeg. Dan is een maatschappelijk project in je vrije tijd óók niet genoeg. Je zult een activist moeten worden: manieren zoeken om een constructieve bijdrage te leveren aan grote maatschappelijke vraagstukken. Verzet je niet tegen het bestaande, maar kom op een positieve, creatieve manier in actie. Ik schreef een recensie van een managementboek wat je een stappemplan geeft om activist te worden.
Het managementboek Ben jij al activist? …
… van An Kramer legt uit hoe je activist wordt, niet in je vrije tijd maar in je organisatie. Het is een vrij compact boek over verandermanagement, wat nu eens tot doel heeft om een betekenisvolle organisatie te worden. Het geeft je een stappenplan om op een informele manier, al experimenterend, je organisatie beetje bij beetje te veranderen en de directie hierin mee te krijgen. De eerste stap, of eigenlijk de eerste DIY (do it yourself) opdracht is: samen dit boek lezen, want je hebt elkaar nodig om die verandering vorm te geven.
Het eerste hoofdstuk gaat in op engagement en op de betekeniseconomie. Leerpuntje voor mij uit dit hoofdstuk: engagement is niet hetzelfde als passie. Passie is op jezelf gericht, op jouw verlangen. Engagement gaat over iets buiten jezelf, over een maatschappelijk probleem. Ook opvallend: aandeelhouders kijken alleen naar financiële waarde, zo wordt Kees Klomp gequote. Wil de CEO iets met sociale waarde, dan wordt hij ontslagen. Dat is, denk ik, wel waar. De accountant, stelt Klomp in dezelfde paragraaf, is de volgende boeman: sociale winst bestaat niet, u maak gewoon (onnodige) kosten, zegt deze. Zou dit ook echt waar zijn? Dan moet er bij die groepen óók wat veranderen.
Verandering
Daarna worden in hoofdstuk 2 verschillende veranderperspectieven gegeven. Hierin hele mooie metaforen, zoals de organisatie als machine, als organisme, als brein, als cultuur, als politiek spel, als gevangenis, die de visie op verandering bepalen. Bij de machine leiden bepaalde taken tot vastgestelde output, fijn controleerbaar en verandering verstoort deze controle. Bij het brein staat leren centraal en verandering is een leerproces, inclusief feedback en het leren van fouten. Hoe er naar een organisatie wordt gekeken, heeft dus invloed op hoe men met verandering omgaat.
In het derde hoofdstuk komt het collectief aan de orde, en de Ander. Die Ander is iemand die niet in jouw bubbel zit, die je liever vermijdt, of die heel ver van je af staat. In de betekeniseconomie engageren mensen zich met die Ander. Denk aan het helpen van vluchtelingen, of De Vegetarische Slager die samenwerkt met Unilever. Samenwerken met Anderen is lastig, maar als er een hoger doel is, is die engagement een krachtig bindmiddel. In dit hoofdstuk wordt ook dieper ingegaan op informele netwerken, het doorbreken van de hiërarchie en het belang van diversiteit.
Het laatste hoofdstuk gaat in op experimenteren. Activisten komen in beweging, proberen iets, en dan iets meer, of wat anders. Ze beginnen niet met werkgroepen, of extra procedures. Ze beginnen klein en reflecteren op mislukkingen, gebrek aan impact. Was het ècht anders? Was het te klein, te voorzichtig? Is er wel degelijk impact, maar zie jij het niet en een ander wel? Bijzonder nuttig.
Opdrachten
In elk hoofdstuk vinden we een aantal DIY opdrachten en aansprekende, bekende voorbeelden van betekenisvolle bedrijven.
De opdrachten zijn heel goed: duidelijk, leuk en concreet. Ik werd met name getroffen door de drie opdrachten over (re)framing in het hoofdstuk over experimenteren. De eerste is kijken vanuit het perspectief van een ander persoon naar jouw organisatie of een organisatieprobleem: wat zou bijvoorbeeld een astronaut, zwerver, kind of gevangene hiervan zeggen? De tweede opdracht is kijken vanuit het perspectief van een andere organisatie: bijvoorbeeld een museum, reisbureau, de Olympische Spelen. Wat zijn hun doelen, hoe wordt er daar gewerkt, welke visie hebben ze, wat zijn hun klanten? Het derde frame is vanuit de betekeniseconomie: hoe kun je anders naar ondernemen kijken?
Voorbeelden voor would-be activisten
De gebruikte voorbeelden zijn niet nieuw, maar wel een goede illustratie bij het punt dat de auteur steeds wil maken. Zo heeft Patagonia, producent van outdoor-kleding, bestrijding van milieuproblemen tot doel. Ze motiveren kun klanten hun kleding zo lang mogelijk te gebruiken, te repareren in plaats van nieuw te kopen, en weg te geven als het niet meer nodig is. Dat dit geen holle woorden op een website zijn, blijkt onder meer uit het feit dat op Black Friday, als heel de US op koopjesjacht gaat, zij jouw outdoor-kleding gratis voor je repareren.
Een mooi voorbeeld van een geslaagd experiment is Follow This van energiejournalist Mark van Baal. Hij probeert Shell duurzaam te maken door een heleboel kleine aandeelhouders mee te krijgen: voor EUR 34 koop je een aandeel en Follow This vertegenwoordigt jou (en 5000 anderen, waaronder ikzelf) op de aandeelhouders-vergadering. Follow This krijgt nu ook de grote aandeelhouders achter zich en kan zo resoluties aangenomen krijgen. Een creatief initiatief!
Het boek is sober uitgevoerd met een paar illustraties. De opdrachten zijn achterin, in het werkboek, samengevat. Daarin vind je ook QR-codes naar filmpjes van de bedrijven die als voorbeeld zijn gebruikt. Ook is er een uitgebreide literatuurlijst opgenomen. Het boek is bedoeld voor iedereen die zijn/haar organisatie wil veranderen, meer betekenis in de doelen wil krijgen. Het gaat ervanuit dat je niet tot de directie behoort, maar geeft wel aan dat je die directie moet betrekken in je initiatieven, een collectief moet maken waarin ook zij zitting hebben. Hoewel de kapstok duidelijk de betekeniseconomie is, zijn de veranderprincipes generiek en dus ook te gebruiken voor andere doelen.
Ik gaf dit managementboek 3 *
Je kunt dit boek kopen voor EUR 24,99 bij Managementboek.nl of Bol.com. Koop er wel twee, want dit boek lees je samen! Misschien samen met een aandeelhouder? Of de accountant? Dan verander je die gelijk mee!
Verder lezen?
An Kramer heeft in haar boek een uitgebreide literatuurlijst opgenomen. Voor verandermanagement gebruikt zij onder andere deze boeken van Nederlandse goeroes, die ik zeker kan aanbevelen:
De in 2019 geheel herziene editie van Leren veranderen van Leon de Caluwé en Hans Vermaak. Dit is hèt handboek over verandermanagement, en er hoort ook een uitgebreide website bij. Ikzelf ben heel enthousiast over het gebruik van ‘de kleurtjes’ voor de verschillende manieren om te veranderen. Te koop bij Managementboek.nl en Bol.com
Veranderen als samenspel van Jaap Boonstra komt uit 2018. Jaap Boonstra is hoogleraar ‘Management van veranderingen in organisaties’ aan de Universiteit van Amsterdam en geldt als dé Nederlandse expert op het gebied van veranderen in organisaties. Hij introduceert in dit boek een spelmodel voor veranderen, wat zichtbaar maakt met welke dynamiek spelers in organisaties te maken krijgen. Te koop bij Managementboek.nl en Bol.com
Betekeniseconomie
Over de betekeniseconomie is ook al heel wat geschreven. Mijn keuze uit de literatuurlijst van An Kramer:
De Amerikaan Aaron Hurst gebruikte als eerste de term betekeniseconomie in zijn boek De Betekeniseconomie uit 2017. Geluk en welzijn staan of vallen met betekenis. Werk neemt een groot deel van onze tijd in beslag. Daarom moeten we vooral in ons werk betekenis zoeken, volgens de auteur. Hoe je meer betekenis uit je werk kunt halen, is echter voor iedereen verschillend. Hurst was in 2016 te gast bij Tegenlicht, maar begon in 2001 al een onderneming die bemiddelde in ‘zingeving’. Zijn boek is te koop bij Managementboek.nl en Bol.com
Ik ben een groot fan van Kees Klomp, die in 2018 samen met Nadine Maarhuis ‘Pioniers van de nieuwe welvaart’ schreef. Een heel inspirerend boek, waarin heel veel voorbeelden van betekenisvolle bedrijven worden gegeven. Lees hier mijn recensie voor meer informatie! Je kunt dit boek bestellen bij Managementboek.nl en Bol.com
Natuurlijk mag in dit lijstje Simon Sinek niet ontbreken, die in 2011 met zijn bestseller Begin met het Waarom, het begrip purpose behoorlijk op de kaart zette. Ik was onder de indruk van dit concept, en schreef er een Samenvatting van. Je kunt het boek kopen bij Managementboek.nl en Bol.com, en mijn Samenvatting voor maar een paar Euro in de shop en bij Bol.com !
Elly Stroo Cloeck is projectmanager en auteur bij ESCIA. Ze schrijft recensies en samenvattingen van managementboeken, verzorgt managementboek-gebaseerde permanente educatie èn is jurylid voor ‘Managementboek van het jaar 2020’. Dit boek deed mee en heeft de longlist niet gehaald.