Het klimaat verkeert in crisis, en het wordt alleen maar erger. De verschillen in vermogen tussen de superrijken en de rest van ons worden elk jaar groter, en dit is óók onwenselijk. Voor ons arme mensen dan. Deze uitdagingen lijken te groot, te complex om aan te pakken. Maar … dat leek het idee om naar de maan te gaan, in de 60er jaren, ook! Wat we van die missie kunnen leren om het klimaat naar de maan te kunnen helpen, lees je in Moonshot van Mariana Mazzucato uit 2021.
Het managementboek Moonshot heeft tot doel….
… de samenwerking tussen bedrijven en overheid ingrijpend te veranderen. Terug naar een missie-georiënteerde economie: we bepalen wat er echt moet gebeuren, de overheid neemt het initiatief en zorgt voor de initiële financiering, de bedrijven gaan aan het werk met innovaties die het mogelijk maken, de overheid heeft de regie. Het klinkt simpel, en dat is het misschien ook wel. In dit uitstekende boek wordt in ieder geval een overtuigende aanpak geschetst hoe het kan. En Mazzucato is niet de minste: ze adviseert Biden, de Europese Commissie en nog wat belangrijke instituten. Haar gedachtegoed zien we nu al terug!
Uitbesteden door de overheid
Waarom gaat het gaat zo vaak mis met de taken die de overheid uitbesteedt? Zoals Mazzucato’s voorbeeld van de aanpak van COVID-crisis, die (in de VS en het VK) bij adviesbureaus en bedrijven is neergelegd, met als gevolg tekorten in beschermingsmiddelen en testcapaciteit.
Ze wijt het deels aan gebrek aan kennis binnen de overheid. Daar werken allang geen knappe koppen meer. Hoe kun je iets aansturen wat je zelf helemaal niet begrijpt? Een tweede factor is de focus op kosten en budgetten die de overheid ‘mag uitgeven’ in plaats van de op de resultaten die je wilt bereiken. Wat dat betreft is er heel wat lering te trekken uit de Apollo-projecten van NASA, zoals ze ons in de 4 delen van Moonshot laat zien.
Huidige situatie
In deel 1 wordt de huidige situatie van onze economie en het kapitalisme behandeld, en wordt ingezoomd op de rol van de overheid daarin. Je rolt van de ene verbazing in de andere, behalve als je haar eerdere boek, ‘De waarde van alles’ hebt gelezen, want daar is het een samenvatting van, met ge-update statistieken. Ik verbaasde me al eerder over het rendement voor de overheid van de gegarandeerde leningen aan Solyndra (ging failliet, dus de belastingbetalers kregen de rekening) en Tesla (was een succes, en de belastingbetaler zag daar niets van terug). Socialiseren van het risico, privatiseren van de winst, noemt Mazzucato dat. Heel gebruikelijk in onze maatschappij, maar of het logisch is?
Naar de maan
Deel 2 vond ik fascinerend: een beschrijving van de Apollo-missie, hoe het werd georganiseerd en wat de resultaten waren. Natuurlijk weten we dat Neil en Buzz uiteindelijk op de maan stonden, de ruimte-race met de Russen voorlopig was gewonnen, maar nog belangrijker was de grote hoeveelheid innovaties, die nodig waren om dat doel te bereiken. Al deze innovaties hebben een enorme technische vooruitgang veroorzaakt. Er worden zo’n 20 producten genoemd die we aan de Apollo-missies te danken hebben: LED’s, kruimeldief, oor-thermometers, woningisolatie, babymelkpoeder, computermuis, draagbare computer, water-zuiveringsystemen, en ga zo maar door.
Missie georiënteerd denken
In deel 3 worden de lessen van de Apollo-missie vertaald naar de huidige problemen, en dan met name de klimaatcrisis. Duidelijk is dat dit niet alleen met technologie op te lossen is, zoals de maanmissie dat wel was, maar dat wij als burgers betrokken moeten worden bij de sociale, politieke en gedrags-factoren. Er zullen veranderingen komen in wet- en regelgeving, in belastingen en beprijzing.
Een uitdaging als missie aan te pakken, en niet als een project, brengt met zich mee dat het holistisch wordt opgezet, dwars door allerlei silo’s en verschillende departementen en ministeries heen. We leren wat missie-georiënteerd denken is. (En hoe de ontwikkeling van COVID-vaccins beter opgezet had kunnen worden.)
Missie-economie
In deel 4 tenslotte wordt de problematiek nog wat breder getrokken, en kijken we vooruit naar een nieuwe soort economie. Het boek bespreekt het begrip waarde, hoe om te gaan met markten, vrije of wat minder vrije, nieuwe soorten overheidsorganisaties, een andere manier van financieren, de verdeling van risico en winst, purpose, commonisme en stakeholders. Dit is in feite de spiegel van het eerste deel: hoe kan het anders, beter? Hoe kunnen we het publieke belang weer centraal krijgen? Waarbij we fijntjes herinnerd worden aan het Griekse woord idioot, wat sloeg op mensen die zich daar niets aan gelegen lieten …..
Evaluatie
Iedereen die zich zorgen maakt over de resultaten van ons huidige kapitalisme zal zich herkennen in dit duidelijk betoog, met veel voorbeelden van cijfermatig onderbouwde wantoestanden en suggesties hoe het beter kan. Sterk is dat er zo’n aansprekend voorbeeld van een missie wordt gebruikt om aan te tonen dat heel veel mogelijk is, als we het maar slim organiseren. Het is fijn leesbaar, met veel cynische grapjes en fundamentele vragen. (Wist je dat SpaceX $5 miljard subsidie van de overheid kreeg? Maar Elon Musk is de grote held, en de overheid een ‘verspiller’. Waarom is dat?).
Je kunt dit boek zien als het vervolg op ‘De waarde van alles’, veel van wat daarin stond, inclusief voorbeelden, komt in dit boek terug. ‘De waarde …’ focuste met name op het ontstaan van ons huidige kapitalisme, was wat wetenschappelijk en filosofisch. ‘Moonshot’ gaat verder, met een praktische gids hoe het anders kan, is positief van toon en meer toekomstgericht.
Marcus Aurelius stelt in zijn ‘Overpeinzingen’ dat je je moet bezighouden met de boodschap van een geschrift, en niet moet letten op spelling en grammatica. Dat is een goed advies, en de boodschap van Moonshot is heel belangrijk. Ik vergeef de vertaler/ uitgeverij dan ook de vele spelfoutjes, en trek er geen punten voor af. Er komt vast een volgende druk! En natuurlijk kun je het boek altijd in het Engels lezen.
Een uitstekend en belangrijk boek dus, voor iedereen die geen idioot wil zijn.
Ik gaf het 4 1/2 *
Ken je dit boek? Wat vond je ervan?
Je kunt dit boek kopen o.a. bij Managementboek.nl en bij Bol.com
Of ga naar je lokale boekhandel. Of doe eens duurzaam en kijk voor een exemplaar met ervaring bij Boekwinkeltjes
Verder lezen?
Ik denk dat het slim is om ook Mariana Mazzucato’s eerdere boek te lezen: De waarde van alles. De historie van ons waardebegrip wordt daarin uitgebreid uitgewerkt en ‘waarde’ is cruciaal in haar gedachtengoed. Ze besteedt heel veel aandacht aan het cijfermatig onderbouwen waartoe onze huidige definitie leidt, en dat het anders moet is duidelijk. Ik schreef een uitgebreide recensie over dit boek, om je een beeld te geven van de inhoud. Een korter verslag vind je in mijn MustRead. Daarnaast schreef ik onlangs een Samenvatting ervan, in aanloop naar het lezen van Moonshot.
De rol van de overheid is ook een thema dat in Mariana Mazzucato‘s boeken en artikelen steeds weer terugkomt. Mariana’s eerste boek was geheel daaraan gewijd en werd een bestseller: De ondernemende staat. Je koop een duurzaam exemplaar-met-ervaring bij Boekwinkeltjes
De wijze woorden van Marcus Aurelius komen uit zijn Meditations, of Overpeinzingen. Daarin staan nog veel meer meningen van deze Stoïcijn, waar je zelf ook over moet peinzen. Je koopt een exemplaar bij Bol.com.
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken. Abonneer je hier op de kwartalige nieuwsbrief..
Of abonneer je op de blog-updates!
[email-subscribers-form id=”1″]