Zo moeilijk is het allemaal niet, werken aan duurzaamheid, zo laat Nadine Maarhuis zien in De groene actiegids uit 2024. Ze werkt 8 actiethema’s uit met initiatieven die van behoorlijk breed naar supersimpel gaan. Zo is er voor iedereen een passende actie, en door de motiverende en gedetailleerde omschrijvingen krijg je enorm veel zin om te beginnen aan iets.
Bij ecologische landbouw bijvoorbeeld, het eerste thema, kun je denken aan uitgestrekte landerijen, een coöperatieve tuinderij, maar ook aan een moestuintje, een wormenhotel of zelfs het kweken van een bosui in een glas ……. En zelfs van de kleinste acties krijg je een beschrijving voorgezet, waardoor elk excuus om niets te doen ter plekke verdampt. Daar is goed over nagedacht! Informatief, positief, activerend, dit boek heeft het allemaal.
Het maatschappelijke boek De groene actiegids …
…. begint met een hoofdstuk met 5 ‘steunpilaren’, die context geven aan de 8 actiethema’s zodat Nadine niet steeds in herhaling hoeft te vallen. Heel fijn. Die steunpilaren voor een ecologische samenleving zijn:
- Regeneratie, een positieve impact hebben op de natuur, zaken herstellen, het leven terugbrengen en vermeerderen.
- Gelijkheid voor de natuur, wij mensen staan niet bóven de natuur, maar zijn er onderdeel van. Belangen van mensen en niet-menselijke entiteiten wegen even zwaar. Zo hebben de Aboriginals waarden die gebaseerd zijn op deze ‘wet van het land’. Nadine schrijft Aarde met een hoofdletter (net als Shell en Maarhuis), als uiting van gelijkheid. Goed gevonden.
- Welzijn centraal, in plaats van bnp. Dit kan bijvoorbeeld door grond ‘vrij te maken’ uit de economie, zodat ze helemaal ten dienste van het welbevinden van mens, dier en natuur kan staan.
- Lokaal, want wat goed is voor het leven verschilt van plek tot plek. Ook: als je je lokaal inzet, of lokale producten koopt, gaat je motivatie om die lokale natuur te beschermen vanzelf omhoog.
- Samen, met andere mensen en met niet-mensen, zoals planten, rivieren etc. We moeten ze leren begrijpen en met ze samenwerken.
8 actiethema’s voor duurzaamheid
Het item ‘samen’ komt inderdaad dominant terug in de 8 actiethema’s, hoe meer mensen, hoe meer impact, hoe groter je initiatief kan zijn. Maar ook individuele, kleine initiatieven komen aan bod.
- Ecologische landbouw wordt onderverdeeld in biologisch, biodynamisch en regeneratief. Nuttig, want ik gooide het tot nu toe op één hoop. Verder gaat Nadine in op verschillende soorten acties, ik noemde als voorbeelden al de CSA-tuinderij, een wat kleinschaliger moestuin, de bosui in een glas en zelfs een wormenhotel met behulp van 3 emmers, voor compost. Toevallig zag ik dit weekeinde wormencompost-thee in een weggeefkastje. Die is niet voor persoonlijke consumptie, maar om de bodem mee te verrijken.
- Groen wonen barst van de tips over het wonen in een tiny house en over tiny-housegemeenschappen. Ook leuk: een huis gebouwd van whisky-vaten (in Schotland natuurlijk)! Er staan mooie beschrijvingen in van eco-dorpen en veel tips voor wonen met minder spullen, en duurzaam je huis verbouwen, natuurlijk met een focus op hergebruik of weggeven van de overtollige materialen.
- Het hoofdstuk over Biodiversiteit gaat onder andere over hoe je een boom plant (‘met de wortels naar beneden’), en het aanleggen van voedselbossen, waar je nogal wat grond voor nodig hebt, vanaf een heel voetbalveld.
- Drinkbare rivieren was een feest der herkenning, omdat het gebaseerd is op het werk van Li An Phoa, waar ik eerder het gelijknamige boek van las. Makkelijke actiepunten daarbij zijn: het verminderen van je plasticgebruik en lokaal biologisch kopen.
- Dan Onderwijs, heel interessant en natuurlijk heel belangrijk. Ik leerde veel over natuuronderwijs en de vrijeschool. Dat is staatsvrij (B3) onderwijs, dat wil zeggen géén subsidie van de overheid. De ouders betalen alles. De kinderen gaan veel naar buiten en leren ‘natuurinclusief’, bijvoorbeeld tellen met groente en fruit. Er zijn ook dergelijke scholen voor volwassenen. WWOOF bijvoorbeeld. Die tellen niet met appeltjes, maar leren je verder veel nuttigs!
- Consuminderen, hierin ook veel bekende onderwerpen want hier verdiep ik me al een tijdje in. Heel nuttig zijn de tips voor websites waar je handleidingen voor zelf repareren kunt vinden (ifixit.com; jafix.com). Interessant is #SustainabilityAgainstShame, wat zich inzet tegen het kopen van onzin (shapewear!) omdat de omgeving je wijsmaakt dat je te dik, lelijk, etc bent. Er is ook veel aandacht voor deelgroepen, minibiebs en spullenbiebs, en hoe je dit samen met de buurt opzet. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat die spullenbiebs worden leeggeroofd, zoals ik dat met minibiebs wel zie.
- Weer zo’n herkenbaar onderwerp: Rechten voor de natuur, grotendeels gebaseerd op het boek van en interviews met Jessica den Outer. Ik las dat boek eerder en was erg enthousiast over het concept en de succesjes die daarin al behaald zijn.
- En als laatste: Grondeigendom. Boeiend, Nadine legt het meervoudige eigendomsconcept uit: het juridisch eigendom is van een Stichting, het economisch eigendom van donoren die via crowdfunding de aankoop mogelijk maakten, en het creatief eigendom is van de gebruikers van de grond, vaak boeren. Ook wordt ingegaan op initiatieven als Aardpeer, Land van Ons en het internationale Commonland.
Het laatste hoofdstuk gaat over Ecologische economie, waarin de Donut van Kate Raworth aan de orde komt, hoe je je geld groen inzet en ook: hoe je je tijd groen inzet! Nadine tipt de vacaturesite Greenjobs.nl. Ook het ‘steward-owned’ model komt uitgebreid aan bod.
Het boek sluit af met een uitgebreide, wat zeg ik, omvangrijke bronnenlijst per hoofdstuk, waarin je niet alleen boeken en artikelen vindt, maar ook allerlei andere media. Voor ieder wat wils!
Evaluatie De groene actiegids
Dit boek is nu eens niet bedoeld om te overtuigen, maar om te activeren. Ik denk dat daar inderdaad behoefte aan is, de overtuiging dat duurzaamheid belangrijk is, is zo langzamerhand wel geland. De weerstand is nu veelal te vinden in ’complex, voor de overheid, heel erg duur, niet praktisch’, enzovoorts. Voor deze mensen, en daar reken ik mezelf ook deels toe, heeft Nadine een overzicht gemaakt wat qua toon en inhoud een en al positiviteit uitstraalt. De acties en stappen zijn zo gedetailleerd weergegeven dat alles makkelijk en haalbaar lijkt. Echt activerend dus.
De theorie is kort en krachtig neergezet. De interviews zijn goed: to the point, passend bij het hoofdstuk, zonder herhalingen. De schrijfstijl is prettig, maar ik verwachtte niet anders na haar uitstekende boek Pioniers van de nieuwe welvaart.
Ofschoon ik niet héél veel nieuws las, heb ik toch een lijstje gemaakt van websites die ik nader ga bestuderen, omdat ik die initiatieven nog niet kende. Het voordeel van zo’n lijst is dat de informatie in het boek misschien wel veroudert (gelukkig maar, want dat betekent dat er wat gebéúrt), maar de websites steeds de nieuwste informatie geven. En natuurlijk hoort daar de website van Nadine’s organisatie We Are The Regeneration bij.
Nadine refereert naar Jane Goodall in haar boek Het boek van hoop: ‘Echte hoop is optimisme gekoppeld aan actie en betrokkenheid. Jane hoopt dat haar boek duidelijk maakt dat elke actie, hoe klein ook, echt het verschil zal maken’. Nadine heeft hetzelfde doel. Ik denk dat ze daar goed in geslaagd is.
Dus ja, ik ga een bos-ui stekken.
Ik gaf het boek 4*
Ken je dit boek? Wat vond je ervan?
Koop dit boek
o.a. bij
of
of
Libris.nl, steun je lokale boekhandel
Voor bovenstaande links krijg ik een beetje provisie. Zonder provisie:
Boekwinkeltjes, lekker duurzame exemplaren-met-ervaring
Keus genoeg!
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken.
Abonneer je hier op de kwartalige nieuwsbrief of op de wekelijkse blog-updates!