Wat is nieuw aan de nieuwe economie? In de nieuwe economie kijken we verder dan alleen geld verdienen. In het boek Zakendoen in de nieuwe economie van Marga Hoek uit 2013 worden 3 waarden of assets benoemd: ecological, social en financial. Aan alle drie moet worden toegevoegd, of in ieder geval niet (teveel) onttrokken. De speler om wie het daarbij allemaal draait is de ondernemer. Niet de wetenschap. Niet de overheid. Want ook in voorgaande revoluties was het de ondernemer die het initiatief nam.
Zakendoen in de nieuwe economie ..
.. stelt dat het niet zo is dat er nog niks gebeurt, er zijn genoeg best practices voorhanden, maar het is allemaal een beetje fragmentarisch. Dit boek heeft tot doel verbanden aan te brengen en samenhang te geven, zodat we de pilotfase achter ons kunnen laten en kunnen opschalen.
Die samenhang wordt gegeven door het gebruik van zeven vensters, waardoor we kunnen zien hoe we succesvol kunnen worden in de nieuwe economie. De vensters zijn 1. Klanten; 2. Value Cycle; 3. Schaalgrootte; 4. Innovatie; 5. Business case; 6. Financiering en 7. Leiderschap.
Klanten
We gaan van kopen naar gebruiken, van product naar dienst. Denk aan het bekende Lighting as a service, maar ook de ‘Think’-stoel. Karakteristiek is dat het product eigendom blijft van de onderneming, die er dus belang bij heeft het zodanig te maken dat zo lang mogelijk meegaat tegen zo laag mogelijke kosten, inclusief de externaliteiten. De klantrelatie verandert hiermee van korte termijn (een auto kopen) naar lange termijn (jarenlange mobiliteit afnemen).
Businesscase
Niet langer neemt de onderneming zijn eigen product of organisatie als uitgangspunt maar juist de businesscase zelf. Welke partijen kunnen waarde toegevoegen? In dit hoofdstuk lees ik ook een intrigerend stuk over Japan, waar specifieke wetgeving (toch de overheid!) zorgt voor recyclingfabrieken die in handen zijn van de oorspronkelijke producerende bedrijven. Die profiteren dus direct van herwonnen grondstoffen en zullen hun productieprocessen daar ook op inrichten. Hergebruik is wettelijk verplicht! Ideetje voor NL?
Value cycle
Het bouwen van modulaire producten, zodat grondstoffen kunnen worden hergebruikt. Hiervoor moet je wel samenwerken in de keten èn met concurrenten. Grondstoffen in een product taggen, zodat iedereen weet wat er te herwinnen valt. En zorge dat grondstoffen makkelijk van elkaar gescheiden kunnen worden. Dus geen kartonnen pakken met een ‘verkleefd’ waterdicht aluminium laagje meer.
Schaalgrootte
Er komt meer focus op de lokale markt en lokale samenwerkingen. Een mooi voorbeeld is het als grond- of hulpstof gebruiken van de ‘afval’ van een andere onderneming, denk aan stoom. En een voordeel is natuurlijk het minimaliseren van verkeer, zowel vracht als personen.
Innovatie
Hier komt de nadruk op collectieve innovaties tussen bedrijven, door het delen van kennis. Een prachtig voorbeeld is General Electric die in mei 2013 een platform ontwikkelde waarop ze duizenden patenten en technologieën beschikbaar stelde.
Financiering
In dit hoofdstuk wordt de Trias Pecunia geïntroduceerd. Het eerste niveau is het zoveel mogelijk vermijden van het gebruik van geld, het tweede niveau is het financieren via stakeholders en het derde niveau pas is het aantrekken van vreemd vermogen. Het hoofdstuk is gelardeerd met fijne voorbeelden, bijvoorbeeld over barteren (ruilen zonder geld). Ik wist niet dat het op zulke grote schaal plaatsvond: Honda, Kia en Subaru ruilden auto’s tegen media-uitingen, Lufthansa vastgoed tegen vliegtuigbrandstof.
Leiderschap
De nieuwe leider stuurt op maximale waardecreatie binnen de ecologische, sociale en financiële assets. Daarvoor heeft hij 6 eigenschappen die perfect aansluiten op de eerdere 6 vensters: 1. Bereid om te delen en verbindend; 2. Nieuwsgierig naar samenwerking; 3. Gericht op de lange termijn; 4. Transparant en authentiek; 5. Zorgend voor globale aanwezigheid en lokale verankering; 6. Innovatie faciliterend. Heel goed vond ik dat in dit hoofdstuk niet alleen de CEO wordt genoemd, maar ook HRM en nog opvallender: de commissaris.
Samenwerken
De rode draad door alle 7 hoofdstukken is samenwerken. Samenwerken met klanten bijvoorbeeld. Daarmee heb je al een afzetgebied voor je nieuwe product en dit is heel voordeling bij financiering. Door die rode draad wekt het boek wèl de indruk dat er veel herhaald wordt.
Het boek is mooi vormgegeven, met interessante infographics over allerlei statistieken. Ik vond het taalgebruik wat minder door de lange, moeizame, vaak abstracte zinnen. Dit wordt meer dan gecompenseerd door de vele boeiende en inspirerende voorbeelden. Jammer dat sommige initiatieven nu, 5 jaar later, niet veel bekender zijn, of nauwelijks nog actief lijken, zoals de Time/Bank. Heel origineel is het hoofdstuk waarin kinderen aan het woord komen over dezelfde onderwerpen. Ze gebruiken simpele woorden, breken de concepten af tot simpele uitdagingen en hebben soms ook een simpele oplossing.
Klant en werknemer
In het voorwoord wordt gesteld dat binnen de nieuwe economie de klant weer centraal wordt gesteld. Die was door alle standaardisering, efficiëncy en focus op rendement een beetje uit beeld geraakt. Ik vond het wel opvallend dat er geen venster was of een ‘asset’ voor ‘de werknemer’, naast een kort stukje onder leiderschap. Terwijl de auteur human assets toch als de meest waardevolle assets van de onderneming noemt. Door happy werknemers ook een happy klant, toch? Maar gezien de opzet van het boek ook weer begrijpelijk, door een venster kijk je immers naar buiten? Zeker niet naar binnen, naar je ‘kantoormeubilair’!
Dit boek was Managementboek van het Jaar 2014. Een goede keus vind ik. Ik geef het 4 *.
Je kunt dit boek kopen bij Managementboek.nl en bij Bol.com
Verder Lezen
In het hoofdstuk ‘Value cycle’ komt Anne-Marie Rakhorst aan het woord, die aangeeft dat het aangaan van lange-termijnrelaties het makkelijker maakt om financiering te krijgen. Zij schreef ook het boek ‘Geld stuurt de wereld, jij bepaalt de koers. Ik vond dat een heel inspirerend boek, en heb ook een aantal van haar adviezen toegepast. Lees hier mijn recensie.
Ik kan me haast niet voorstellen dat je Donuteconomie van Kate Raworth nog niet gelezen hebt. Doen! Het is een Must Read!
Een ander uitstekend boek is Pioniers van de nieuwe welvaart, van Kees Klomp en Nadine Maarhuis. Barstensvol voorbeelden over de Betekeniseconomie, waar duurzaamheid natuurlijk een onderdeel van is. Lees hier mijn recensie en andere informatie over deze Must Read.