Recensie: Een vlecht van heilig gras – wetenschap en wijsheid

Wat een prachtig boek! Auteur Robin Wall Kimmerer is gepromoveerd botanica èn Potawatomi, Native American. In Een vlecht van heilig gras uit 2022 (het origineel is uit 2013) mixt zij wetenschappelijke informatie over planten met Indiaanse wijsheid in heel persoonlijke verhalen. Voor èchte duurzaamheid moeten we ons weer verbinden met de natuur. Dit boek inspireert daartoe.

De verhalen in Een vlecht van heilig gras …

… gaan over een groot aantal planten, maar ook dieren en zelfs de regen spelen een rol. En natuurlijk Robin zelf, want alle verhalen zijn heel persoonlijk, beschrijven in poëtische taal hoe zij de natuur ervaart. Het boek geeft voor een aantal planten heel gedetailleerd weer wat zij betekenen voor de natuur en hoe het in de Indiaanse tradities werd gebruikt, in een hele mooie mix van wetenschap en eeuwenoude inheemse wijsheid. Zijdelings komt de verdrijving van de Indianen uit hun leefgebieden en het bedrog met verdragen aan de orde, en ook de enorme schade die fabrieken toebrachten aan die leefgebieden, zoals Onondaga Lake bij Syracuse, NY, ooit het meest vervuilde meer in de VS.

Wetenschap en inheemse wijsheid

Ik werd in het bijzonder getroffen door de verhalen over

• Sweetgrass, in het Nederlands Veenreukgras, wat een grote rol speelt in de Indiaanse cultuur. Het was de eerste plant die op de aarde groeide, meegebracht door Skywoman, volgens de mythe over het ontstaan van de aarde op de rug van een schildpad.  Het wordt traditioneel voor van alles gebruikt! Robin beschrijft dit gras ook vanuit de plantkunde heel gedetailleerd.
• Animacy, een bijna onvertaalbare term over hoe ‘levend’ dingen zijn. Taalkundig zie je hoe Indianen de natuur ervaren. Als wij, westerlingen, het over dingen, planten, dieren, hebben, gebruiken we ‘het’, waarmee we afstand scheppen. We zeggen ‘wat’, niet ‘wie’. Een zelfstandig naamwoord is ‘dood’, denk aan ‘baai’. In het Potawatomi zijn de ‘natuurlijke’ zaken een subject, gefabriceerde zaken een object. Het woord voor ‘baai’  is letterlijk ‘een baai zijn’, dus levend. Het water had ook iets anders kunnen kiezen, een rivier zijn, of een zee.
• Het woord ‘alsjeblieft’ (mag ik het zout, alsjeblieft), in hetzelfde hoofdstuk. Alsjeblieft bestaat niet in het Potawatomi. Zijn Indianen dan zo onbeschoft? Nee, alles is bedoeld om gedeeld te worden, dus ergens beleefd om vragen is niet nodig. Dankjewel, kennen ze wèl. En de natuur wordt voortdurend bedankt voor haar giften.
• Nieuw-Engelse Aster en Canadese Guldenroede, en waarom je die altijd bij elkaar ziet. Dat heeft te maken met de receptoren in onze ogen, en in die van bijen, en is super voor de voortplanting van die planten.
• Korstmossen, een symbiose tussen algen en schimmels, waarbij de één suikers maakt via fotosynthese en de ander voedingstoffen en bescherming tegen uitdroging biedt.
• Regen, hoe het klinkt en waarom regendruppels op de ene plant groter zijn dan die op een andere plant.
• Wat klimaatverandering, monocultuur, vervuiling èn onze overconsumptie doet met de natuur, en Robin’s oproep om de natuur als ‘commons’ te behandelen: voor iedereen te gebruiken en aan iedereen om voor te zorgen.

Dankbaarheid

Het hele boek ontroert, en laat je er naar verlangen de natuur zó te zien als Robin die ziet. Zo in detail, met zoveel begrip van de samenhang (de mais, bonen en pompoen, ook weer zo’n prachtig verhaal) en met zoveel gevoel van dankbaarheid voor wat we gratis en voor niets krijgen (in je eigen moestuintje, niet bij de Appie natuurlijk).

Daarnaast leverde het voor mij diep respect op voor de manier waarop de Indianen leefden, en ook nu nog proberen te leven. Die manier is hoe wij met de natuur moeten omgaan. Het herstellen van bossen, het minder consumeren alleen is niet genoeg, we moeten ons echt op een andere manier met de natuur verhouden.

Als je een passie hebt voor duurzaamheid is dit meeslepende boek een MustRead. En als je die passie nog niet hebt, dan geeft dit boek die wel! Robin twijfelde in haar jeugd of ze botanica of dichteres wilde worden. Ze koos voor de wetenschap, maar haar kwaliteit als dichteres komt in dit boek uitdrukkelijk naar voren, zo prachtig beeldend zijn de verhalen geschreven.

Zelfs als op-het-weer-mopperende-Nederlander kijk je nooit meer hetzelfde naar regen.

Ik gaf het 5*

Ken je dit boek? Wat vond je ervan?

Je kunt Een vlecht van heilig gras of Braiding Sweetgrass kopen o.a. bij …

• Bol.com
• Libris.nl, steun je lokale boekhandel
• Bazarow, steun de schrijver
• Boekwinkeltjes, lekker duurzame exemplaren-met-ervaring

Keus genoeg!

Verder lezen?

Hoe prachtig dit boek ook is, met alleen verbondenheid met de natuur gaan we onszelf niet redden. Voor de natuur is het misschien wel beter als de mensheid er niet meer is, maar hoe leuk zou het zijn als we èn de natuur èn onszelf kunnen redden? Een aantal bekende schrijvers hebben zich recent ingespannen om ons hiervoor opties te geven.

Bill Gates zoek het in technologie en innovatie, en richt zich op het terugbrengen van de CO2 uitstoot in Hoe we een klimaatramp kunnen vermijden. Ik vond dit een uitstekend, hoopvol boek. Lees meer in mijn recensie.

Mariana Mazzucato is econome, en pleit voor een effectievere samenwerking tussen de overheid en private ondernemingen in Moonshot. Als we het klimaat net zo aanpakken als destijds de maanlanding, kan resultaat niet uitblijven! Lees meer in mijn recensie.

Een wat ouder boek, maar bij uitstek geschikt voor degenen die de noodzaak niet zo inzien om wat aan de klimaatcrisis te doen, of die het allemaal wat abstract vinden, is De onbewoonbare aarde uit 2019, een Must-Read! David Wallace Wells schreef een (letterlijk) adembenemend en angstaanjagend boek, dat heel leesbaar is. Je kunt natuurlijk ook het recent uitgebracht IPCC-rapport lezen, maar dit boek vat het handzaam samen. Lees mijn recensie hier.

Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken. Abonneer je hier op de kwartalige nieuwsbrief.

Of abonneer je op de blog-updates!

[email-subscribers-form id=”1″]