Om mijn juryvaardigheden nog wat verder aan te scherpen (ik zit in de jury van Managementboek van het Jaar 2020) herlas ik Gedeeld leiderschap van Jelle Dijkstra en Paul-Peter Feld uit januari 2011. Dit was de winnaar van #mgtboek2012. Dat betekent bijna automatisch dat het goedgeschreven is, origineel, mooi uitgevoerd, goed onderbouwd. Destijds was het vast actueel, en verwachtte men dat het nog jaren relevant zou blijven. En? Klopt dat ook? Ik vind van wel. Na acht jaar is dit nog steeds een heel boeiend boek om te lezen en spelen de ontwikkelingen die zij duidden nog steeds.
Dit boek gaat over ‘nieuwe vormen van samenwerken, organiseren, leren en leiderschap’. Het behandelt de volgende onderwerpen:
- Huidige ontwikkelingen en uitgangspunten voor die nieuwe vormen van samenwerken, etc.;
- Het verdwijnen van de hiërarchische organisatie;
- Werken in ‘hubs’ en ‘extended organisations’;
- Gedeeld leiderschap;
- Welke partijen kunnen hoe bijdragen?
Het gedeelde leiderschap uit de titel is dus slechts een onderdeel van de visie. Ik vond het wel één van de interessantste hoofdstukken. Uitgangspunt is dat om afhankelijkheid van één persoon te voorkomen, het nodig is dat er diverse leiderschapsrollen door meerdere personen opgepakt kunnen worden. Een vorm hiervan is ‘distributed leadership’ ofwel gespreid leiderschap, wat echter nog steeds suggereert dat er één centrale leider is. ‘Co-leiderschap ’ is juist het uitoefenen van 1 functie (zoals CEO) door twee personen. Onlangs is dit bij DSM geïntroduceerd, hoewel de nieuwe Co-CEO’s óók hun huidige functies (CFO en COO) blijven uitoefenen. Dit soort leiderschap is bepaald nog geen gemeengoed, de auteurs zien het dan ook als een opkomend fenomeen ‘in de komende decennia’, waarbij leiderschap ook niet meer wordt gekoppeld aan vaste functies, maar wordt gezien als een proces, dat door meerdere personen in allerlei verschillende functies en afdelingen kan worden ingevuld, al naar de behoefte van de organisatie.
Om dit levensvatbaar te krijgen is vertrouwen nodig, en het hoofdstuk wat hierover gaat zou niet misstaan in een boek over Betekenis, alhoewel deze term in Gedeeld leiderschap nergens gebruikt wordt. Dat is blijkbaar toch meer iets van de laatste tijd.
Het boek start met een samenvatting van 3 pagina’s. Meestal zijn dat stukken tekst die aan de reguliere hoofdstukken zijn ontleend, waardoor je daarna regelmatig het gevoel hebt dat de auteur zichzelf herhaalt. Dat had ik bij dit boek niet, het is meer een teaser die je nieuwsgierig maakt!
De auteurs geven aan bewust geen nieuw model of recept te introduceren, zij focussen zich alleen op het duiden van de ontwikkelingen. Want, zo zeggen zij, de tijd van recepten is voorbij. De lezer moet met de geschetste ontwikkelingen zelf aan de slag. Dat maakt het wat minder praktisch, aan de andere kant: de managementliteratuur barst al van de recepten en modellen, waarvan veel inderdaad alweer snel vergeten zijn.
Over veroudering gesproken, het is grappig om te zien hoe vele ‘nieuwigheden’ van destijds tussen aanhalingstekens zijn geschreven. Denk aan ‘smartphone’, ‘incubators’, ‘cloud computing’, ‘hub’. Deze zaken zijn inmiddels gemeengoed.
Opvallend is dat in het boek zelfsturing (in de zin van besluiten nemen op de werkvloer) als mislukt wordt bestempeld. Daarentegen zien zij zelforganisatie wel als een groot succes, met Buurtzorg als voorbeeld. Nu, 9 jaar later, praten we hier nog steeds over, zijn heel wat initiatieven mislukt en is Buurtzorg nog steeds hèt voorbeeld. Zo hard gaan de ontwikkelingen dus niet. Ook komt de stijging van het aantal ZP en ZZPers aan de orde, èn de vermindering van het aantal managers door kostenbesparingen, waardoor een andere manier van leidinggeven noodzakelijk wordt. Dit is nog steeds relevant.
Het is een bijzonder prettig leesbaar boek met veel interessante weetjes en een goed overzicht van de verwachte ontwikkelingen. Je hebt niet het idee dat je een boek van 9 jaar oud leest. Misschien met uitzondering van hun visie op ‘tags’: labels voor informatie en je eigen kwaliteiten, om de vindbaarheid te vergroten en jezelf goed ‘matchbaar’ te maken met (leiderschaps-)posities. Hoewel deze zeker gebruikt worden, is het belang ervan minder groot dan zij verwachtten.
Dit boek werd uitgebracht in een pakket met twee versies die qua inhoud hetzelfde zijn maar qua layout en opmaak compleet verschillend. Eentje is heel mooi, maar wel standaard opgemaakt, de andere is visueel schitterend, lijkt wel een comic! Tenminste, dat herinner ik me van 9 jaar geleden, want het schitterende deel gaf ik weg…..conform de instructies van de auteurs: delen is vermenigvuldigen.
Je kunt dit boek (nog steeds) kopen bij Managementboek.nl en Bol.com
Verder lezen?
Een andere winnaar van de verkiezing van Managementboek van het Jaar (namelijk de eerste, die van 2003) is ‘Hoe word ik een rat’ van Joep Schrijvers. Over politieke spelletjes, dus óók nog steeds relevant! Lees mijn recensie hier. Of bestel het direct bij Managementboek.nl en bij Bol.com.
De winnaar van vorig jaar, die van 2019 dus, is Alles transactie van Shikko Nijland, Chiel Liezenberg en Douwe Lycklama. Interacties en transacties zijn als ademhalen. We zijn er de hele dag mee bezig, zonder dat we erbij stilstaan. Ze variëren van bellen en chatten tot elektronisch betalen en inloggen op social media. Maar wat zijn transacties eigenlijk in hun diepste wezen? In dit boek vind je een geïntegreerd perspectief op de kern van het koopproces, tweezijdige markten, platforms, data en vertrouwen. Je kunt dit boek kopen bij Managementboek.nl en Bol.com.
Een overzicht met alle winnaars vind je op www.managementboekvanhetjaar.nl
Elly Stroo Cloeck is projectmanager en auteur bij ESCIA. Ze schrijft recensies en samenvattingen van managementboeken, verzorgt managementboek-gebaseerde permanente educatie èn is jurylid voor ‘Managementboek van het jaar 2020’