Risicogestuurd werken maakt het verschil tussen mensen die gewoon hun werk doen en mensen die ondanks alle veranderingen en tijdsdruk ambitieuze doelen in onzekere tijden realiseren. De crux hierbij is het inbedden van risicomanagement in de werkprocessen, niet het creëren van een papieren tijger. Dit stelt Martin van Staveren in zijn boek ‘Risicogestuurd werken in de praktijk’ uit 2015.
Het managementboek Risicogestuurd werken wilde ik graag lezen…
….omdat ik de visie van de auteur op risicomanagement als methodiek wilde leren kennen, na het lezen van zijn uitstekende boek ‘Risicoleiderschap’ uit 2018. Dat is goed bevallen: Risicogestuurd werken is een praktische gids voor het implementeren of evalueren van risicomanagement in organisaties met de juiste aandacht voor de ‘mindset’ van de betrokkenen.
Kern is de integratie van risicomanagement in de werkprocessen. De auteur is van mening dat een afdeling risicomanagement op termijn niet eens nodig is, en ook de functie van Chief Risk Officer wordt ter discussie gesteld.
Natuurlijk worden een aantal mythes rond risicomanagement ontzenuwd: dat het moeilijk is, bureaucratisch, of duur. Ha! Niet aan risicomanagement doen is pas duur: BP had bedacht dat ze het onderhoud van haar olieplatforms wel een beetje kon uitstellen, want dat kostte wel $50k per dag! Het ongeval met haar olieplatform in de Mexicaanse Golf in 2010 kostte BP tot nu toe $27 miljard, exclusief $18 miljard nog uitstaande claims.
Ik vind het gebruik van de vele voorbeelden, zoals het bovenstaande, een sterk punt van dit boek. Minder sterk is het opnemen van een aantal nietszeggende figuren.
Grondbeginselen en organisatie van risicogestuurd werken
Het boek heeft een prettige opbouw: van een beschrijving van het moderne management gaat het naar de grondbeginselen van risicomanagement en het verschil met risicogestuurd werken. Daarna komt de organisatie aan de beurt: aan welke 15 voorwaarden moet de organisatiestructuur, de organisatiecultuur èn de risicomanagement-methode voldoen om risicogestuurd werken te kunnen implementeren? Tot slot geeft de auteur 10 tips voor de implementatie.
Begrippen uitgelegd
Een bijzonder nuttig onderdeel van hoofdstuk 2, waarin de grondbeginselen worden behandeld, gaat over de vier kernbegrippen: Onzekerheid, Risico, Risicoperceptie en Risicomanagement. Je zou zeggen dat deze begrippen geen nadere uitleg behoeven, maar niets is minder waar. Het blijkt dat we de term ‘Risico’ op veel verschillende manieren gebruiken: als gebeurtenis, als kans, als gevolg èn als oorzaak. Geen wonder dat we bij het beschrijven van risico’s in spraakverwarringen terechtkomen!
Bias
Ook wordt uitgebreid ingegaan op onze bias (vooroordelen) die zorgen voor verschillende risicopercepties, wat weer zorgt voor subjectiviteit bij het inschatten van risico’s. Omdat we de neiging hebben om mensen om ons heen te verzamelen die op ons lijken, en alle neuzen dezelfde kant op heel fijn is als je tijdsgebrek hebt, is er al gauw sprake van groepsdenken. Dat is tegen te gaan door diversiteit: zoveel mogelijk verschillende soorten mensen betrekken bij de inventarisatie en beoordeling van risico’s.
In hetzelfde hoofdstuk wordt onze huidige houding van low trust – high tolerance besproken (veel verplichte rapportages, maar afwijkingen worden niet bestraft). Ook hier een mooi voorbeeld van hoe het niet moet: 50% van de risicovolle chemische bedrijven komt al jarenlang weg met het ontbreken van een veiligheidsplan. De risicobeheersingsmaatregel van een (getoetst) veiligheidsplan is een papieren tijger. Duidelijk is waarom risicogestuurd werken uitgaat van high trust – low tolerance (minder maatregelen maar wel afstraffen, dus geen schijnzekerheid).
Integratie is als suiker in je koffie
Het boek is prettig geschreven, heeft duidelijke stappen, evaluatiecriteria en reflectievragen en is daardoor heel goed bruikbaar voor iedereen die met risicomanagement toegevoegde waarde wil leveren. Nogmaals: dat doe je niet met een apart proces, maar met integratie. Het moet zijn als suiker in de koffie: je ziet het niet, maar proeft het wel. Suggestie van de auteur: loop eens bij de toepassers van risicogestuurd werken naar binnen en vraag wat zij er zélf aan hebben. Het antwoord geeft aan in hoeverre de implementatie geslaagd is. Niet? Kijk nog eens naar de 15 voorwaarden. Een checklist hiervoor heeft de auteur beschikbaar gemaakt op www.risicogestuurdwerken.nl. Handig!
Ik gaf het 4 *
Je kunt ‘Risicogestuurd werken in de praktijk’ van Martin van Staveren voor EUR 30,75 bij managementboek.nl en bol.com bestellen. Er is ook een eBook van (EUR 23), goedkoop èn duurzaam!
Verder lezen?
De auteur heeft in 2018 het boek ‘Risicoleiderschap’ uitgebracht. Dit borduurt voort op zijn visie op risicogestuurd werken. Ik vond dit een uitstekend boek! Lees hier meer over mijn recensie, verkooplinks, en ratings van de boekverkopers.
De auteur maakt gebruik van het gedachtegoed van N. N. Taleb, zoals beschreven in de bestseller ‘De Zwarte Zwaan’. Ooit dacht men dat er alleen witte zwanen waren. Niemand dacht aan anders gekleurde zwanen, totdat de zwarte zwaan werd ontdekt. Hoe kunnen wij dan denken dat we alle risico’s kennen, en ze kunnen beheersen? Helaas, omarm onzekerheid! Ik vond dit een heel boeiend boek. Ken je dit boek nog niet? Je kunt het hier bestellen.
Het onderdeel over risicoperceptie en bias is (deels) ontleend aan de uitstekende bestseller ‘Ons Feilbare Denken’ van Daniel Kahneman. Al onze vooroordelen en niet-rationele denkpatronen worden daarin ontrafeld. Een must-read voor risicomanagement-stakeholders! Lees hier mijn recensie, verkooplinks, en ratings van de boekverkopers. Ook heb ik er een Samenvatting van èn een leestoets voor je PE!
Van Staveren verwijst verder naar een aantal boeken die ik nog niet ken, maar die ongetwijfeld zeer nuttig zijn (als hij het zegt!). Ik koos er drie uit:
‘Risicomanagement’ van Lizanne Vroom, is een compleet boek over risicomanagement, mensgericht, vanuit de financiële sector en business perspectief geschreven. Hier te koop.
‘Risicomanagement voor projecten’ van D van Well-Stam, een compact boekje over de RISMAN methode, instrumentele benadering. Hier te koop.
‘RQ Risico intelligentie’ van Dylan Evans, een populair geschreven boek over beslissen onder onzekerheid met de rol van subjectiviteit. Hier te koop.
Ik las in september 2017 een ander, in 2017 uitgekomen boek over risico-management, namelijk ‘No Risk, No Fun’ van Robert ’t Hart. Veel aandacht voor modellen èn de menselijke factor. Lees hier mijn recensie. Je kunt het boek hier kopen.
Elly Stroo Cloeck is specialist op het gebied van GRC en Internal Audit. Daarnaast schrijft ze samenvattingen en recensies van managementboeken. Ze ontving dit boek van Managementboek.nl om te recenseren. Deze recensie bevat affiliate links.