Familie: oom Daniel Kahneman

Ken je dat? Dat je filmacteurs zó vaak een goede rol ziet spelen dat je naar ál hun films wilt? Dat je álle wedstrijden van je favoriete sporter wilt zien? En dat je ze volgt op sociale media? Dat ze voelen als familie? Dat heb ik nu met mijn favoriete auteurs. Ik lees al hun boeken, zonder op de recensies te wachten.  Ik volg ze op social media en lees hun nieuwsbrieven. Ze zijn familie, mijn bureau staat vol met hun foto’s! Ik stel elke maand een familielid aan je voor. Deze maand: mijn ‘oom’ Daniel Kahneman.

Waar schreef Daniel Kahneman over? 

Schreef inderdaad, ‘oom’ Danny is dit jaar op 27 maart overleden, net na zijn 90-ste verjaardag. Oom Danny schreef over ons besluitvormingsproces, en dat deze hélémaal niet rationeel is. Sterker nog, we barsten van de vooroordelen, biases genoemd. Zijn eerste boek ‘Thinking, Fast and Slow‘,  in het Nederlands ‘Ons feilbare denken’, gaat diep in op al deze biases en introduceert zijn bekende Systeem 1 en Systeem 2, respectievelijk onze snelle, ‘intuïtieve’ besluitvorming, en de langzame, rationele.

Wat valt er nog meer over Daniel Kahneman te vertellen?

Hij kreeg in 2002 de Nobelprijs voor de economie, en dat terwijl hij psycholoog was. In feite was hij zo’n beetje de eerste gedragseconoom, en de prijs was voor “het integreren van psychologische inzichten met de economische wetenschap, in het bijzonder met betrekking tot het menselijk beoordelingsvermogen en de besluitvorming onder onzekerheid”. Oom Danny stelde dat hij de prijs deelde met zijn onderzoekspartner Amos Tversky, met wie hij vanaf 1969 samenwerkte maar die al in 1996 was overleden (en Nobelprijzen krijg je niet postuum).

Oom Danny werd in 1934 in Tel Aviv geboren, bracht zijn jeugd door in Parijs en met zijn familie ontsnapte hij maar net aan de Holocaust.  De familie verhuisde in 1948 naar wat toen nog net het Mandaatgebied Palestina heette. Hij behaalde zijn Bachelor in wiskunde en psychologie in Jeruzalem, ging het Israëlische leger in en verhuisde naar Californië, waar hij in 1961 zijn PhD in de psychologie afrondde. Hij werd daarna hoogleraar aan Princeton én de universiteit van Jeruzalem.  Ook had hij veel ere-doctoraten, waaronder eentje van de Erasmus Universiteit. Oom Danny overleed in New York.

Oom Danny was getrouwd met en ook weer gescheiden van tante Irah, ze hadden twee kinderen, Lenore en Michael. In 1978 trouwde hij met tante Anne Treisman, ook een gedragseconome, met wie hij onderzoek deed en artikelen schreef. Zij stierf in 2018. Vanaf 2020 woonde hij samen met Barbara Tversky, de weduwe van Amos, en óók gedragseconome.

Oom Danny heeft een vrij uitgebreide biografie opgeleverd ter gelegenheid van het ontvangen van de Nobelprijs. Die is leuk om te lezen!

xxx

Andere activiteiten

Oom Danny was (tot 3x toe!) bijna letterlijk met zijn werk getrouwd en deed weinig andere activiteiten. Zijn beste vrienden, Cass R. Sunstein en Olivier Sibony zijn, niet helemaal toevallig, óók gedragseconomen. Samen lol hebben heeft dan de vorm van het schrijven van een boek: Noise (Ruis). Barbara zegt over hem: in zijn vrije tijd wilde hij altijd iets leren.  Tegen Adam Grant zei hij ooit: ‘No one enjoys being wrong, but I do enjoy having been wrong, because it means I am now less wrong than I was before.’  O, ja, hij was ook één van de weinigen die niét dacht dat hij beter auto reed dan de gemiddelde bestuurder, van die bias had hij geen last.  Hij reed dan ook beroerd.

Had hij zelf dan wel biases? Men denkt van wel. Terwijl ik dit schrijf is er oorlog in Gaza. In dat kader is een artikel uit 2007 van oom Danny interessant: samen met Jonathan Renshon legt hij uit waarom in debatten over oorlog en vrede, de argumenten van ‘haviken’ om psychologische redenen vaak overtuigender zijn dan die van ‘duiven’. Mensen zijn geneigd om bij conflicten hun eigen kracht te overschatten. Het gedrag van tegenstanders beschouwen zij als onverbeterlijk vijandig, waarbij makkelijk vergeten wordt dat zij zelf ook als vijandig worden beschouwd door de tegenstander. Zowel in huwelijks- als in internationale conflicten geloven beide partijen dat zij slechts reageren op de kwade bedoelingen van de ander.  Het artikel: Why Hawks Win is (nog steeds) paywalled, en er is veel kritiek op gekomen: duiven zouden last van dezelfde biases hebben, maar de ‘politiek linkse’ bias van oom Danny en Jonathan Renshon verhinderden dat zij daar een goed onderzoek naar deden. Terechte of onterechte kritiek? We zullen het nooit weten. ‘Oom’ Danny was een duif. Dat weten we wel.

xxx

Welke boeken schreef Daniel Kahneman?

Oom Danny schreef  tussen 1973 en 2021 7 boeken, waarvan de eerste 5 door universiteiten werden uitgebracht. Zijn 6-de en 7-de zijn internationale bestsellers geworden.  Ik las beide, schreef er recensies over, bestempelde ze tot Must Read én schreef van beiden een Samenvatting. Ja, ik ben een fan!

Ruis – Noise (2021)

Biases, of vooroordelen, kennen we inmiddels allemaal wel. ‘Oom’ Danny schreef daar de bestseller Ons feilbare denken over. Nu heeft hij de krachten gebundeld met bias-experts Cass R. Sunstein (die van Nudge) en Olivier Sibony om een ander fenomeen te belichten: Ruis (Noise). Ruis is geen bias: als individu neem je soms andere beslissingen dan normaal, doordat je honger hebt, het slecht weer is, of iemand je aan je dochter (of die vervelende buurman) doet denken. En Ruis is nog erger dan bias want: meer aanwezig maar minder opvallend. Ruis analyseert de fenomenen ruis en bias in een aantal verschillende domeinen, zoals de rechtsspraak, forensisch onderzoek en de gezondheidszorg, maar ook bij beoordelingsgesprekken met medewerkers en bij het doen van voorspellingen voor je bedrijf. Ga naar de Samenvatting. Binnenkort lees je waarom ik dit een Must Read vond. Lees mijn recensie.  Koop bij Bol. 

xxx

Ons feilbare denken – Thinking, Fast and Slow (2011)

Ons feilbare denken beschrijft ‘oom’ Danny’s leven van onderzoek doen naar de principes van beslissingen nemen. Het legt mij hele interessante simpele testjes voor, waar ik snel op moet reageren. En met schaamrood op de kaken de goede oplossing lees, die zo logisch is, maar niet mijn eerste, intuïtieve keuze. Gelukkig ben ik niet de enige. Het nemen van een beslissing blijkt door veel factoren, waaronder biases, beïnvloed te worden. ‘Oom’ Danny gaat uitgebreid in op de verschillen tussen “systeem 1”, het automatische system, en “systeem 2”, het weloverwogen systeem.  Systeem 2 monitort en controleert de gedachten en handelingen van systeem 1. Ga naar mijn Samenvatting  Lees waarom ik dit een Must Read vind Lees mijn recensie (5*). Koop bij Bol. 

Andere boeken: 

• Kahneman, Daniel (1973). Attention and Effort. Prentice-Hall.
• Kahneman, Daniel; Slovic, Paul; Tversky, Amos (1982). Judgment Under Uncertainty: Heuristics and Biases. Cambridge University Press.
• Kahneman, Daniel; Diener, E.; Schwarz, N. (1999). Well-Being: The Foundations of Hedonic Psychology. Russell Sage Foundation.
• Kahneman, Daniel; Tversky, Amos (2000). Choices, Values and Frames. Cambridge University Press.
• Kahneman, Daniel; Gilovich, Thomas; Griffin, Dale (2002). Heuristics and Biases: The Psychology of Intuitive Judgment. Cambridge University Press. 

xxx

(Deze informatie komt voornamelijk uit oom Danny’s’  Wikipedia en Bol.com)

Meer weten over mijn familie?

1. In januari 2023 stelde ik neef Menno Lanting voor.
2. En in februari nicht Jitske Kramer.
3. In maart was de beurt aan neef David Graeber.
4. April was voor nicht Naomi Klein.
5. In mei stelde ik neef Joris Luyendijk voor.
6. En in juni nicht Margriet Sitskoorn.
7. In juli was de beurt aan neef Daniel Pink.
8. Augustus was voor nicht Mariana Mazzucato.
9. In september stelde ik oom Jos Burgers voor.
10. En in oktober nicht Danielle Braun.
11. In november was de beurt aan oom Stephen R. Covey en zijn kinderen.
12. December was voor nicht Brené Brown.
13. In januari 2024 stelde ik neef Martin van Staveren voor.
14. En in februari nicht Japke-d. Bouma.
15. In maart was de beurt aan neef Walter Isaacson
16. April was voor nicht Kate Raworth.
17. In mei stelde ik neef Raymond de Looze voor.
18. En in juni nicht Roos Vonk.
19. In juli was de beurt aan oom Daniel Kahneman.

Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken. Abonneer je hier op de kwartalige nieuwsbrief of op de wekelijkse blog-updates!