Het is vandaag Dag van de Duurzaamheid. Dit jaar draait alles om het thema: “Samen bouwen aan een groene toekomst”. Bedrijven, scholen, gemeenschappen en individuen zetten zich in om duurzaamheid naar een hoger niveau te tillen en positieve veranderingen te realiseren. Heb je inspiratie hiervoor nodig, lees er dan een boek over. Dat deed ik ook, een flinke stapel zelfs, heel recente boeken en ook wat oudere. De een vond ik beter dan de andere, de ene insteek sprak me meer aan dan de andere. Maar van allemaal stak ik wat op!
Ik maakte er een Must-Read leeslijst van. Geschikt voor een weekje vakantie of véél langer. Hiermee weet je straks misschien niet álles over klimaatverandering, maar herken je wel desinformatie en onzin-argumenten, belangrijk in deze steeds polariserende omgeving. En belangrijker nog: straks weet je wat we kunnen doen en hoe jij impact kunt maken. Want nietsdoen is geen optie. (Wat ik zelf doe, vind je onderaan deze post).
Binnenkort is het weer Herfstvakantie, een mooie gelegenheid om een boek over Duurzaamheid te lezen. En wil je dat óók duurzaam doen, of ben je in het buitenland, lees dan een Ebook. Of koop het tweedehands. En stop het boek na het lezen in een minibieb, lekker circulair.
Heb je maar 1 week?
Lees dan:
1.Duurzame ambitie van Mark Siegenbeek van Heukelom (2024) – 4 1/2*. Hoe je de 80.000 uur die jouw carrière telt óók kunt gebruiken om het bedrijf duurzamer te maken, want het bedrijfsleven mag wel een tandje bijzetten. Tweedehands.
2. Goede gespreksstof van Stijntje Jaspers (2023) – 4 1/2*. Van grond tot garderobe is de ondertitel, en in de verschillende hoofdstukken komt de hele (vervuilende) productieketen van kleding aan de orde. Dun en leuk uitgevoerd. Tweedehands.
3. Groen en gevangen van Else Boutkan (2023) – 4 1/2*. Business novelle over bottom-up je bedrijf verduurzamen, tegen alle weerstand in. Tweedehands.
4.De klimaatalmanak van Seth Godin (2022) – 4 1/2*. Een grote verzameling feiten over klimaatverandering: de problemen, de oplossingen, wie al wat doet, de instanties en wetenschappers. Tweedehands.
5. Only Planet van Tim van Hattum (2022) – 4 1/2*. Uitstekende uiteenzetting van de problematiek en de verschillende routes die we ‘op reis’ kunnen volgen, de ‘avontuurlijke reis naar een groenere toekomst van onze planeet, de enige die we hebben’. Veel ruimte voor specifiek Nederland! Tweedehands.
6.Het Klimaatboek van Greta Thunberg (2022) – 4 1/2*. Dit boek, geschreven door 100 wetenschappers en journalisten, gaat wetenschappelijk vrij diep en is confronterend, fascinerend, soms deprimerend, maar ook activerend. Want: Kennis = actie, volgens Greta. Naast klimaatverandering en biodiversiteit komt ook ongelijkheid aan bod. Ebook.
7.Het begint hier warm te worden van Matt Winning (2022) – 4 1/2*. Lachen om klimaatverandering? Dat is vloeken in de kerk! Of toch niet? De Schotse klimaatwetenschapper Winning is ook stand-up comedian en doet alles om het publiek maar naar zijn boodschap te laten luisteren. Dus ook met een grappig én serieus én goed onderbouwd boek. Ebook.
Heb je twee weken?
Dan lees je de 7 hierboven én deze:
8.Bloed, zweet, maar samen van Harry Hummels e.a. (2022) 4 1/2 *. Start-ups moeten met gevestigde bedrijven samenwerken om hun sociale of duurzame innovaties schaalbaar en implementeerbaar te krijgen. Die samenwerking heeft verschillende vormen, de meervoudige kan ingezet worden voor systeemverandering. Tweedehands.
9.Hoe we een klimaatramp kunnen vermijden van Bill Gates (2021) – 4 1/2 *. Gates is technofiel en zijn oplossingen zijn dan ook technische innovaties. Hij gaat in op energie-opwekking, industrie en bouw, voedselvoorziening, transport en verwarming /verkoeling. Ook het dilemma van de allerarmsten komt naar voren; wat kun je realistisch van hen verwachten? Ebook.
10.Thrive van Kees Klomp e.a. (2021) – 4 1/2 *. Engelstalige bundeling essays over nieuwe vormen van duurzame economie van internationale ‘thought leaders’, denk aan Kate Raworth, Carol Anne Hilton, John Fullerton, Charles Eisenstein, maar ook de Nederlanders Ralph Turm, Hans Stegeman en Rutger Hoekstra. Ebook.
11.Moonshot van Mariana Mazzucato (2021) – 4 1/2 *. We hebben het soort samenwerking tussen bedrijfsleven en overheid nodig wat ook gebruikt is bij de maanlandingen. Missie-georiënteerd dus, de lessen uit de Apollo-missies kunnen worden vertaald naar de huidige klimaatproblematiek. Ebook.
12.De 9 succesfactoren van de BV Natuur van Ylva Poelman (2021)- 4 1/2 *. Grappig en leerzaam boek over het goede voorbeeld dat de aarde ons geeft en dat we als bedrijf alleen maar hoeven te volgen. De succesfactoren zijn: flexibiliteit, innovatie, diversiteit, samenwerken, recycling, zonne-energie, informatie, feedback, optimaliseren. Tweedehands
13.Zes graden van Mark Lynas (2020 = updated versie) – 4 1/2 *. Het effect van ‘een paar graden warmer’ wordt gedetailleerd beschreven, per graad. Zo leer je dat 1 graad, waar we nu al op zitten, al behoorlijk ingrijpende effecten heeft. De gevolgen van 2 graden kun je je bijna niet voorstellen, ik had tranen in mijn ogen toen ik las wat dit betekende voor ons regenwoud. Tweedehands.
14.Een nieuw kapitalisme van Rebecca Henderson (2020) – 4 1/2 *. Over duurzame businessmodellen die ook winst opleveren. Veel voorbeelden van o.a. Unilever en andere multinationals. Ebook.
Heb je drie weken de tijd om te lezen?
Dan lees je de 14 hierboven én deze:
15.Duurzaam kapitalisme van Willem Schramade (2020) – 4 1/2 *. Na een theoretische uiteenzetting over ons waarde begrip, wordt het concept duurzaam kapitalisme uitgewerkt middels het waardevenster met ecologie, sociale en financiële componenten en veel praktische voorbeelden hoe deze optimaal te combineren. Ebook.
16.Een beter milieu begint niet bij jezelf van Jaap Tielbeke (2020) – 4 1/2 *. Niet wij als individuen zijn verantwoordelijk voor het milieu, want onze energiebesparingen zetten nauwelijks zoden aan de dijk. Er moet een systeemverandering komen. Ebook.
17. Braiding sweetgrassvan Robin Wall Kimmerer (2013) – 5 *. Persoonlijke verhalen waarin Indiaanse wijsheid met moderne botanische wetenschap wordt gemixt. Het inspireert om anders naar de natuur te kijken en je ermee te verbinden. En als je liefde voelt voor de natuur, móét je haar wel beschermen. Ebook.
18. The Omnivore’s Dilemma van Michael Pollan (2006) – 5*. Prachtige beschrijving van 3 voedselketens: de jager-verzamelaar, de biologische en de bio-industrie. De ongezondheid en onhoudbaarheid van de laatste is schokkend. Tweedehands
19. Duurzame financiering van Barbara Baarsma (2024) – 4*. Uitleg hoe financiering van duurzaamheidsinitiatieven werkt en waarom het soms niet lukt. Gelukkig wordt ook heel veel aandacht gegeven aan hoe wél. Tweedehands.
20.Netto positief van Paul Polman (2021) – 4 *. Over bedrijfsvoering en moreel handelen, met veel Unilever-voorbeelden. Ebook.
21.Drinkbare rivieren van Li An Phoa (2021) – 4 *. Combinatie van biografie, onderzoeksverslag, college en oproep tot actie. Phoa liep in 2018 de hele Maas af, om aandacht te vragen voor drinkbaar water, na een persoonlijke ervaring met de vervuiling van de Canadese rivier de Rupert. Ebook.
Misschien heb je een hele maand?
Lees dan de 21 hierboven én deze:
22.The New Climate War van Michael E. Mann (2021) – 4 *. Er is geen discussie meer of het klimaat wel verandert, die oorlog met de fossiele industrie is voorbij. De nieuwe oorlog wordt gevoerd in de media: beïnvloeding vanuit verschillende groeperingen over wat we eraan moeten doen, wie dat moet doen, en of het niet te laat is. Ebook
23. Het grote gevecht van Jeroen Smit (2019) – 4 1/2 *. Het gevecht van Paul Polman, om van Unilever een optimaal duurzaam bedrijf te maken, met behoud van rendement. Maar ook om zijn ideeën wereldwijd geïmplementeerd te krijgen. Combinatie van persoonlijke en bedrijfs-biografie. Ebook.
24 .De onbewoonbare aarde van David Wallace-Wells (2019) – 4 1/2 *. Bepaald schokkend boek dat de gevolgen van klimaatverandering in detail uiteen zet. Hittesterfte, honger, verdrinking, natuurbranden, plagen, klimaatconflicten, etc. Onze rol: zorgen dat de politiek voldoende actie neemt. Ebook.
25.Products that last van Conny Bakker e.a. (2019) – 4 1/2*. Verslag van een onderzoeksproject aan de TU Delft over circulaire businessmodellen, met veel voorbeelden en foto’s. Ebook.
26.Donuteconomie van Kate Raworth (2017) – 4 1/2*. Geen continue economische groei maar een menswaardig leven voor iedereen, binnen de planetaire grenzen. Ebook.
27. Material Matters van Thomas Rau (2016) – 4 1/2 *. Voorstellen om materialen makkelijker te kunnen recyclen, of sowieso minder te gebruiken, om producten als Service aan te bieden (bijv. Lighting-As-A-Service), en circulair te denken.
28. Ondergang van Jared Diamond (2013) – 4 1/2*. Gedetailleerde omschrijving van het hoe en waarom van het verdwijnen van beschavingen, allemaal doordat ze het slecht omgaan met het milieu.
29.Een ongemakkelijke waarheid van Al Gore (2006) – 5 *. Een uiterst breed overzicht van onderwerpen rond klimaatverandering: smeltende gletsjers, orkanen, oceaantemperatuur, stijgende waterspiegel, met statistieken, grafieken en prachtige foto’s.
30. Rechten voor de natuur van Jessica den Outer (2023) – 4*. Te vaak wordt natuur ondergeschikt gemaakt aan de behoeften van mensen en bedrijven. Milieuwetgeving voorkomt dit onvoldoende. Daarom heeft de natuur eigen rechten nodig, vergelijkbaar met de Rechten van de mens.
31. Het boek van hoop van Jane Goodall uit 2022 – 4*. Jane heeft goede hoop dat we klimaatverandering en verlies van biodiversiteit tijdig kunnen stoppen. Waaróm ze die hoop heeft, hoe haar hoop haar tot een activist maakt en hoe ze één is met de natuur vertelt ze in dit uitgeschreven interview.
Ga je er helemaal voor?
Maak dan een keuze uit deze boeken:
32.Brand! van Naomi Klein (2019) – 4 *. Een bundeling essays en speeches van Klein die de noodzaak van systeemverandering en The Green New Deal onderbouwen. Elk essay heeft een specifiek onderwerp, zoals olievervuiling op zee, bosbranden, schoolstakingen, etc. Ebook.
33. Eerste hulp bij klimaatverandering van Anabella Meijer (2018) – 4*. Angst en kennis zorgen niet voor actiebereidheid, daar is wat anders voor nodig, stelt Anabella. Zij koos voor luchtige, supergrappige tekeningen, waar je nog lang naar blijft kijken, plus een dosis sarcasme, sex en Jon Snow.
34.Geld stuurt de wereld, jij bepaalt de koers van Anne-Marie Rakhorst (2017) – 4 *. Overzicht van alle initiatieven om met geld een duurzame wereld te bouwen, zoals sustainable finance, sustainable analytics, True Pricing, impactbeleggen, etc.
35 .De kanarie in de kolenmijn van Marianne Thieme e.a. (2016) – 4 *. Gaat duurzaamheid samen met ons huidige economisch model? Marianne belicht de ecologische kant, met biodiversiteit, water, zoönoses, voedselvoorziening. Ewald Engelen de economische kant, met globalisering, groei-focus, schuldengroei. Ebook.
36.De verborgen impact van Babette Porcelijn (2016) – 4 *. Uitleg en cijfermatige onderbouwing van de CO2 uitstoot (externaliteiten) van verschillende productieketens binnen de domeinen voedsel, huis, vervoer, spullen.
37.Zakendoen in de nieuwe economie van Marga Hoek (2013) – 4 *. In de nieuwe economie kijken we verder dan alleen geld verdienen, we kijken naar ecologie, sociaal én financieel. De ondernemer moet in deze tijd aan alle drie bijdragen. De rode draad in het boek is samenwerken, met klanten, met leveranciers, etc. Ebook.
38. In de schaduw van de mensvan Jane Goodall (1970) – 4*. Het boek verscheen eerder onder de titel ‘Mijn leven met chimpansees’. Ik was diep onder de indruk van de beschrijvingen van de 10 jaar die ze doorbracht met het observeren van chimpansees in Gombe in Tanzania. En van haar geduld, haar liefde voor de natuur én hoeveel wij lijken op dit ‘familielid’.
39. De mens is een plofkip van Teun van der Keuken (2024) – 3 1/2*. We worden gemanipuleerd als een plofkip als het om ons ‘voer’ gaat, en misschien hebben we net zo weinig (of nog minder) verstand als een plofkip. Dit prima, compacte boekje zet een ontluisterend beeld van onszelf neer. En van de fabrikanten van het voer, die wegkomen met misdadig gedrag.
40. Voorlevers van de nieuwe samenleving van Jelleke van Nooy van Tol (2024) – 3 1/2*. Een boek wat leest als de Gouden Gids, met de verhalen van mensen en instanties die zich bezighouden met regeneratie: boeren, gebiedsontwikkelaars, buurten en commons, ondernemers, activisten, financiers en meer.
41. Zo onderneem je circulair in food van Junion Hanenberg (2022) – 3 1/2*. We verspillen 30% van ons geproduceerde voedsel. Daarmee zou je honger de wereld uit kunnen helpen! Elk initiatief om die verspilling te verminderen is daarom superwelkom, en Hanenberg legt uit hoe zijn onderneming in reststromen werkt.
42.Groene groei van Barbara Baarsma (2022) – 3 1/2 *. Betoog dat economische groei noodzakelijk is om de AOW en stijgende zorgkosten te kunnen blijven betalen in jaren van vergrijzing. Maar die groei moet wel zinvol zijn. En ook binnen de planetaire grenzen. Ebook.
43. Klimaatwerkers van Charlotte Extercatte (2022) – 3 1/2*. Hoe kunnen we op het werk, óók bottom up, aan duurzaamheid werken? Dit boek laat 6 klimaatwerkers aan het woord, waaronder Ray Anderson van Interface, maar ook een hoogleraar en een docent, een directeur innovatie bij een cateraar, een ingenieur bij een provincie, en een medewerker bij een bouwbedrijf.
44. Dealen met de Green Deal van David Boeckel e.a. (2022) – 3 1/2* is gericht op het MKB en gaat in op wat de transitie in duurzaamheid betekent voor de businessmodellen van bedrijven, en op de regelgeving, waaronder CSRD. Die verplichting voor grote bedrijven heeft ook consequenties voor de leveranciers daarvan, waaronder het MKB.
45. De mens als grens van Bart Flos (2022) – 3 1/2*. Een kloppend betoog om tot een ‘ideale’ organisatie te komen wordt daarna gebruikt om tot de ‘ideale’ beschaving te komen. Logisch klopt het, maar het resultaat is voor ons pijnlijk confronterend.
46. Klimaatpositief van Melissa Oosterbroek (2021) – 3 1/2 *. Gedetailleerd overzicht van wat je zelf kunt doen, met handige berekeningen hoeveel CO2 je dan opslaat of minder uitstoot.
47. Jongeren.Klimaat.Nu van het Jongeren Milieu Actief (2021) – 3 1/2*. De jongeren-afdelingen van PvdA, D66, ChristenUnie, GroenLinks, SP en PvdD schreven in 2020 een (nieuw) manifest voor klimaatrechtvaardigheid, dit boekje werkt de 9 punten hiervan uit.
48. Echt eten van Michael Pollan (2010) – 3 1/2*. Een klein, grappig boekje, oorspronkelijk getiteld Food Rules, met 64 ‘regels’. Het is afgeleid van zijn boek Een pleidooi voor echt eten, en gebaseerd op ‘zonder toevoegingen, niet teveel en vooral plantaardig eten’.
49.Cradle to cradle in bedrijf van Marieke van der Werf (2009) – 3 1/2. Veel praktische voorbeelden hoe je van afval en restanten nieuwe producten kunt maken, of materialen kunt gebruiken die aan het eind van de levensduur van het product, terug naar de natuur kunnen.
50. Wat LED je van Ruud Koornstra (2009) – 3 1/2*. Biografie-achtig boek van een duurzame ondernemer. De boodschap van het boek is helder: duurzaamheid moet en kan, maar de gevestigde belangen zullen altijd de innovaties frustreren.
51.Hitte van George Monbiot (2006) – 3 1/2. Betoog onderbouwd door berekeningen hoeveel vermindering van uitstoot nodig is en welke technische en maatschappelijke innovaties nodig zijn. Focus op het VK, maar ook voor Nederland relevant, en de radicale voorstellen zijn inspirerend.
Geen zin om je te verdiepen, liever iets luchtigs?
52.Niemand is te klein om het verschil te maken van Greta Thunberg (2019) – 4*. Klein boekje met de speeches van Greta uit 2018 en 2019, bij de VN, het WEF en het Europees Parlement. Gepassioneerd teksten! Ebook.
53.Dominee van de Duurzaamheid van Leen Zevenbergen (2021) – 3 *. 25 korte, enthousiasmerende essays over verschillende onderwerpen binnen duurzaamheid, waaronder greenwashing. Bewust simpel taalgebruik.
54.Business natuurlijk van Erwin Wolthuis (2022) – 3*. Prachtige foto’s met hoog niveau principes voor duurzaam handelen.
55. De regenmaker van Kees Klomp (2023) – 4*. Voorleesboekje over een klein vogeltje dat grote impact heeft.
Veel leesplezier!
En wat doe ik rond Duurzaamheid? Ik …
- … doe al 3 jaar mee aan de challenge “Koop niks nieuws’ van Nadine Maarhuis en Elisah Pals.
- … ben lid van de No Waste Army boxen, elk kwartaal een doos vol producten van beschadigde groente en fruit.
- … heb een Kaas-aandeel bij bio-melkveebedrijf De Patrijs
- … gebruik als zoekmachine Ecosia
- … lees alleen tweedehands boeken en Ebooks
- … beleg bij ASN en Triodos
- … stem PvdD
- … heb grond via MijnNatuur met een regeneratief doel
- … eet geen rundvlees.
Elly Stroo Cloeck is project- en interim-manager op het gebied van Finance, Internal Audit en Risk Management. Daarnaast schrijft ze recensies en samenvattingen van managementboeken. Abonneer je hier op de kwartalige nieuwsbrief.